آپاندیسیت یک بیماری است که طی آن آپاندیس شما ملتهب و پر از چرک می شود.
آپاندیس شما یک کیسه انگشتی شکل است که از روده بزرگ منشعب شده و در سمت راست پایین شکم قرار دارد. برای این ساختار کوچک هیچ گونه کارکرد ضروری شناخته نشده است اما این به آن معنی نیست که نمی تواند مشکلاتی را ایجاد کند.
آپاندیسیت دردی را ایجاد می کند که معمولاً در اطراف ناف شما شروع شده و سپس به سمت راست پایین شکم منتقل می شود. درد آپاندیسیت معمولاً طی یک دوره 12 الي 18 ساعته افزایش می یابد و در نهایت بسیار شدید می شود.
شیوع این بیماری در مردها 2 برابر زنان است ودر هر سنی ممکن است بروز کند؛ اما در 15 تا 24 ساله‌ها بیشتر شایع است و در کمتر از 2 ساله‌ها بندرت دیده می‌شود.
علائم و نشانه های احتمالی آپاندیسیت عبارتند از:
درد تیرکشنده ای که در اطراف ناف شروع می شود و اغلب به سمت راست پایین شکم منتقل می شود.
دردی که طی چند ساعت شدیدتر می شود.
حساسیت(Tenderness) در برابر فشاری که شما در سمت راست پایین شکم اعمال می کنید.
هنگامی که سمت راست پایین شکم فشار داده شده و سپس فشار به سرعت برداشته می شود، درد شدیدی در این ناحیه رخ می دهد حساسیت برگشتی (rebound tenderness)
زمانی که شما سرفه می کنید، راه می روید یا دیگر حرکات جنبشی را انجام می دهید، درد بدتر می شود.
تهوع
استفراغ
از دست دادن اشتها
تب خفیف
یبوست
ناتوانی در دفع گاز
اسهال
تورم شکم
محل درد ممکن است با توجه به سن شما و موقعیت آپاندیس متفاوت باشد. به خصوص در کودکان و زنان باردار ممکن است درد آپاندیسیت در مکان های مختلف احساس شود.
آپاندیسیت چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص آپاندیسیت کمی دشوار است زیرا نشانه های آپاندیسیت اغلب مبهم و یا شبیه به سایر بیماری های دیگر مانند مشکلات کیسه صفرا، عفونت مثانه یا عفونت ادراری، بیماری کرون، التهاب معده، عفونت روده و مشکلات تخمدان است.
در نتیجه برای تشخیص آپاندیسیت آزمایش های زیر انجام می شود:
معاینه شکم برای تشخیص التهاب
آزمایش ادرار برای از بین بردن عفونت ادراری
معاینه مقعدی
آزمایش خون برای تشخیص در حال مبارزه بودن بدن با عفونت
سونوگرافی و یا CTاسکن
درمان آپاندیسیت چگونه است؟
درمان معمول و استاندارد آپاندیسیت برداشت آپاندیس است که به آن آپاندکتومی (appendectomy) گفته می شود. اگر حتی پزشک به آپاندیسیت شک داشته باشد و از آن مطمئن نباشد به منظور جلوگیری از ترکیدن و پارگی آپاندیس به سرعت برای برداشتن آپاندیس اقدام می نماید.
بسته به این که در آپاندیس آبسه شکل گرفته باشد، پزشک دو راهکار در پیش رو دارد; می تواند چرک و مایعات آپاندیس را تخلیه کند و یا اینکه می تواند آپاندیس را بردارد.
درمان آپاندیسیت با توجه به تشخیص پزشک و شرایط بیمار به شکل لاپاروسکوپ و یا جراحی باز انجام شود.
در عمل برداشتن آپاندیس از بیهوشی عمومی استفاده می شود و از طریق یک برش تقریبا ۱۴ سانتی متری و یا توسط لاپاروسکوپی آپاندیس برداشته می شود. پیش از عمل جراحی برداشتن آپاندیس برای از بین بردن عفونت های صفاقیِ احتمالی، از آنتی بیوتیک ها استفاده می شود. اگر با عفونت صفاقی مواجه شوید، شکمتان باید شستشو داده شده و از چرک و عفونت تخلیه گردد.
آیا آپاندیسیت قابل پیشگیری است؟
آپاندیسیت قابل پیشگیری نمی باشد. با این حال با رعایت نکاتی می تواند احتمال ابتلا به آپاندیسیت را کمی کاهش داد. استفاده از غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه ها و سبزیجات تازه می تواند کمک کند، زیرا افزایش مقدار فیبر در رژیم غذایی می تواند از یبوست و انباشته شدن مدفوع که شایع ترین علت آپاندیس است جلوگیری کند.
غذاهای سرشار از فیبر شامل:
تمشک
سیب ها
گلابی
نخودسبز
بروکلی
عدس
لوبیای سیاه
دانه های سبوس
جو
بلغور جو دو سر
اسپاگتی
کنگر فرنگی
مراقبت‌ها و عوارض در روند بهبودی:
بعد از عمل جراحی آپاندیس، اگر هیچگونه علائمی را مشاهده نکردید می توانید زندگی عادی خود را از سر بگیرید. حتی در اسرع وقت(اغلب بعد از سه روز) رژیم غذایی عادی و نرمال خود را دنبال کنید.
برای مقابله با عفونت ممکن است برای شما، آنتی‌بیوتیک تجویز شود. حتی اگر زودتر روند بهبودی را طی کردید، مصرف دارو‌های تجویز شده توسط پزشک را قطع نکرده و آن ها را مصرف کنید. بهبودی کامل معمولا حدود چهار تا شش هفته طول می‌کشد.
عفونت می‌تواند در محل برش ایجاد شود، پس منطقه بخیه جراحی را روزانه تمیز و خشک نگه دارید. پانسمان را مطابق محل برش تغییر داده و دستان خود را قبل از تعویض پانسمان بشویید.
بهتر است از متخصص جراحی عمومی خود درباره زمان بی‌خطر بودن دوش، استحمام یا خیساندن در آب بپرسید. در صورت بروز هرگونه آسیب فورا با پزشک خود در تماس باشید.
این موارد می‌تواند شامل تب و لرز، تورم، افزایش درد و خونریزی بیشتر از حد در محل برش، سرفه، تنگی نفس، درد قفسه سینه و افزایش درد شکم باشد.
چه زمانی برای انجام ورزش بعد از جراحی آپاندیسیت مناسب است؟
شما حتما باید استراحت و حداقل یک یا دو هفته بعد از عمل جراحی هیچ فعالیت سختی نکنید، در این مدت نباید بیش از حد ورزش کنید. پس از عمل آپاندیس، محدودیت‌هایی برداشتن اجسام سنگین دارید.
طبق تحقیقات انجام شده در مرکز پزشکی UC سن دیگو، شما بعد از جراحی زودتر خسته می‌شوید. بهتر است برای شروع ورزش بعد از جراحی، چندین بار در روز کوتاه پیاده روی کنید تا لخته‌ای ایجاد نشود.
ورزش بعد از جراحی آپاندیس، ممکن است بلافاصله بعد از جراحی و یا با کمی تاخیر باشد. قبل از هرکاری، باید با جراح خود در رابطه با ورزش بعد از جراحی صحبت کنید.
فرایند بهبودی بعد از عمل آپاندیسیت، اغلب دو هفته طول می‌کشد. قبل از هرکاری، باید با پزشک معالج خود مشورت و بعد از بهبودی، فعالیت‌های بدنی خود را آغاز کنید. پزشک به شما خواهد گفت که، چه حرکاتی می‌توانید انجام دهید که در معرض خطر قرار نگیرید. چون ممکن است زمان بهبودی بیشتری را برایتان تجویز کند.
انجام ورزش‌ها پس از عمل آپاندیسیت به این بستگی دارد که، آیا شما عمل باز یا آپاندکتومی انجام داده‌اید یا عمل لاپاراسکوپی.
اگر تحت عمل جراحی قرار گرفته اید با افزایش تمرینات ورزشی ویژه، علی‌الخصوص تمرینات شکمی می‌توانید یدون هیچ عارضه‌ای قدرت بدنی خود را افزایش دهید. علاوه بر ورزش، در مورد رژیم غذای بعد از عمل آپاندیس نیز، باید ها و نباید هایی وجود دارد که باید رعایت کنید.
تمریناتی که بعد از جراحی در تخت خواب صورت می‌گیرد:
اگر پزشک به شما اجازه انجام تمرینات را می‌دهد، برای شروع بهتر است از پامپ‌های اساسی پا و وزنه‌ها برای کمک به بهبود جریان خون و گردش خون در قسمت های پایین بدن خود استفاده کنید. علاوه بر این شما می‌توانید با انجام تمرین‌های تخت خوابی از خطر ایجاد لخته خون در اندام‌های تحتانی جلوگیری کنید. شما می‌توانید این تمرین‌ها را در هر ساعت در حالت خوابیده در تخت انجام دهید.
پیاده‌روی کوتاه:
بهتر است بعد از دو هفته بی‌تحرکی، برای بازگشت به زندگی عادی خود، تمرینات مهم ورزشی را کم کم شروع کنید. بعد از انجام عمل آپانادیسیت، باید پیاده‌روی کوتاه را شروع و سپس بعد از گذشت چند روز مدت زمان و شدت آن را افزایش دهید.
در زمان این پیاده‌روی‌ها از نحوه راه رفتن و شرایط بدن خود آگاه باشید و سعی کنید فشاری بر عضلات شکم نیاورید. زمانی که احساس خستگی کردید، راه رفتن را متوقف و زمان پیاده‌روی را کوتاه‌تر کنید.
ورزش‌های آرام شکمی:
بعد از چندین هفته از بهبودی، می‌توانید تمرین‌های ملایم تقویت عضلات شکم را انجام دهید تا دوباره عضلات شکم خود را مورد بازسازی قرار دهید.
نحوه ورزش کردن پس از عمل آپاندیس چگونه است؟
با نشستن بر لبه تخت و در حالی که، پاها از لبه تخت آویزان است شروع کنید. کمر را صاف و محکم و پاهایتان را به آرامی بلند کنید تا زمانی که با زمین در حالت موازی قرار گیرند. این وضعیت را برای مدت چند ثانیه حفظ کنید و سپس پاها را به آرامی به حالت اول خود پایین بیاورید. شما می‌توانید این حرکت را چندین مرتبه تکرار کنید.
شنا کردن و بهبودی:
شنا یک ورزش آرام و کم فشار بوده و استرس و فشار کمی بر مفاصل شما وارد می کند. پس از بهبودی آپاندیسیت، بهتر است با دورهای کوتاه شروع و از روش‌های شنای آزاد استفاده کنید تا فشار بیشتری وارد عضلات شکم شما شود.
به محض احساس تنش یا درد در ناحیه تحتانی شکم، شنا را متوقف کنید. پس از بازگشت قدرت، تعداد دورهایی را که در استخر انجام می‌دهید را افزایش و ضربات وارد شده را تغییر دهید.
حتما قبل از شنا با پزشک معالج خود مشورت کنید تا مطمئن شوید می‌توانید زخم بخیه و جای جراحی را خیس کنید. پس از کسب اطمینان، می‌توانید شنای خود را دو یا سه هفته بعد از جراحی انجام دهید.
در آخر باید خاطر نشان کنیم که بعد از انجام عمل جراحی آپاندیست و گذراندن فرایند بهبودی و استراحت کامل، برای انجام هرگونه فعالیت ورزشی حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید و در ارتباط با امکان انجام هر حرکت از او بپرسید.
اگر مایل هستید، بعد از حدود ۱۴روز فعالیت های ورزشی را شروع کنید. ابتدا باید در رابطه با ورزش مناسب بعد از عمل آپاندیس تحقیق و بررسی زیادی انجام دهید. سپس به تدریج ورزش‌های سبکتری مثل پیاده‌روی و شنا را انجام و بعد از اطمینان از بهبودی کامل می‌توانید ورزش سنگین‌تر یا استقامتی مثل بدنسازی را شروع کنید.
آپاندیس می‌تواند مفید باشد؟
آپاندیس در بدن ممکن است منبع ذخیره‌ای برای باکتری‌های مفید روده باشد. به همین دلیل، شاید افرادی که آپاندیس ندارند، هنگام ابتلا به بیماری‌های روده نسبت به دیگران دیرتر بهبود پیدا کنند. عضو مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارشی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره این مطالعه می‌گوید: تئوری جدیدی وجود دارد که می‌گوید آپاندیس مخزن میکروب‌های روده است و وقتی آنتی‌بیوتیک‌ها میکروب‌های مفید روده را از بین می‌برند، این مخزن ذخیره دوباره میکروب‌ها را باز می‌گرداند، اما این یک نظریه است و بابرداشتن آپاندیس هیچ عارضه‌ای پیش نمی‌آید.
اگر التهاب آپاندیس درمان نشود، ممکن است آپاندیس باز شود و عفونت داخل شکم بریزد. این اتفاق ممکن است برای فرد خطرناک شود و عوارض داشته باشد. معمولا آپاندیس پاره می‌شود و عفونت در حفره صفاق که حفره بسته‌ای است، پخش می‌شود و حتی می‌تواند برای فرد خطر مرگ داشته باشد.
برداشتن آپاندیس مشکلی ایجاد نمی‌کند
کسانی که آپاندیسیت (التهاب آپاندیس) دارند، حتما باید جراحی شوند و این با معاینه پزشک مشخص می‌شود. البته قبل از حاد شدن این التهاب، بیمار علائم غیراختصاصی مثل درد، بی‌اشتهایی و حالت تهوع دارد. معمولا درد، ابتدا قسمت بالا و دور ناف احساس می‌شود و بعد از چند ساعت روی قسمت راست و پایین شکم متمرکز و حساسیت بیشتر می‌شود و با دست گذاشتن روی آن ناحیه، بیمار درد زیادی احساس می‌کند. بیمار در باره دردهای روده نمی‌تواند دقیقا بگوید درد در کدام ناحیه است، اما ناحیه دردهای بدنی مثل التهاب آپاندیس کاملا مشخص است.
دکتر فره‌وش با تاکید براین که برداشتن آپاندیس هیچ عارضه‌ای به وجود نمی‌آورد، می‌افزاید: جراحی آپاندیس هیچ صدمه‌ای به بدن نمی‌زند. سلول‌های تی (انواعی از گلبول‌های سفید) در دوران جنینی در آپاندیس تکامل پیدا می‌کنند و بعد در قسمت‌های دیگر بدن پخش می‌شوند. به همین دلیل برداشتن آپاندیس هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند. اصلا نمی‌توان گفت بهتر است آپاندیس را نگه داشت و درمان کرد، چرا که در صورت بروز التهاب ممکن است مرگبار باشد و در عین حال با یک عمل ساده می‌توان آن را خارج کرد.
