بیماری اگزما پوستی چیست؟
اگزما (آماس پوست) شرایطی است که در آن پوست دچار خارش، قرمزی، التهاب و پوسته ریزی می‌شود. پزشکان هنوز دلایل بروز این عارضه را نمی‌دانند. اما این بیماری معمولاً در افرادی که حساسیت (آلرژی) دارند، بروز می‌کند. اگزما گاهی ریشه‌ی ژنتیکی دارد و ممکن است در بین اعضای یک خانواده شایع باشد.
اگزما دو نوع حاد و مزمن دارند. دور دهان (به ویژه در نوزادان و کودکان)، دور چشم و کف سر از نقاطی هستند که بیشتر از بقیه دچار اگزما می شوند. اگزما یا درماتیت حاد معمولا بعد از رفع عوامل بیرونی (مثلا جابجایی شهری یا عدم پوشیدن یک لباس خاص) از بین می روند ولی اگزمای حاد می‌تواند تا ماه ها روی پوست باقی بماند و تبدیل به عفونت و زخم بشود. خود اگزما به صورت مستقل واگیردار نیست اما اگر تبدیل به بیماری های پوستی دیگر بشود، می تواند منتقل شود.
علایم اگزما چیست؟
خارش شدید
قرمزی پوست
جوش‌های ریز
پوسته پوسته شدن پوست
خشکی پوست
نشانه‌های اگزما در بزرگسالان و کودکان متفاوت است:
کودکان:
نشانه‌ها و علائم اگزما در کودکان در مراحل اولیه بسیار متفاوت است. اگر فرزند شما به تازگی به دنیا آمده و کمتر از ۶ ماه دارد باید توجه داشته باشید که بین دو تا ۶ ماهگی (و تقریبا پیش از پنج سالگی)، کودکان مبتلا به اگزما علائمی مانند خارش، خشکی، قرمزی و برآمدگی‌های کوچک در پوست گونه، پیشانی یا سر خود دارند.
نوجوانان و بزرگسالان:
اگزما در این افراد، بیشتر در اطراف گردن، برآمدگی آرنج و پشت زانوها دیده می‌شود. گاهی مچ دست، دست‌ها (مچ تا انگشتان)، ساعد و صورت نوجوانان و بزرگسالان نیز ممکن است درگیر شود.
اگزما ممکن است پوست نوجوانان و بزرگسالان را ضخیم و تیره کند. همچنین، گاهی این بیماری باعث خارش شدید پوست افراد می‌شود و به همین خاطر زخم‌هایی را بر پوستشان ایجاد می‌کند.
انواع اگزما
اگزما انواع بسیار زیادی دارد و ممکن است شما در هر زمان به بیش از یک نوع از این بیماری مبتلا باشید. این در حالی است که تمامی انواع اگزما باعث ایجاد خارش و قرمزی پوست می¬شوند، اما برخی حتی ممکن است عوارضی چون ایجاد زخم¬های آبدار، خشکی، زبری و پوسته‌پوسته شدن پوست را به همراه داشته باشند.
اگزما چندین نوع مختلف دارد که عبارتند از:
درماتیت آتوپیک
درماتیت تماسی
اگزمای دیس هیدروتیک
درماتیت/اگزمای نومولار
درماتیت سبورئیک
درماتیت ساکن
اگزما ممکن است نواحی مختلف بدن را درگیر کند. اگزمای دست یک بیماری پوستی شایع است. این بیماری ممکن است با التهاب، پوسته‌ریزی، خشکی، قرمزی، خارش یا حتی تاول زدن پوست همراه باشد. عوامل ژنتیکی، آلرژن‌های تماسی و مواد تحریک کننده در بروز این نوع اگزما دخیلند. این بیماری بیشتر در افرادی دیده می‌شود که با مواد شیمیایی و عوامل تحریک کننده سر و کار دارند.
یکی از شایع‌ترین انواع اگزما، اگزمای پوست سر است که اغلب با علائمی چون خارش، قرمزی و پوسته‌پوسته شدن پوست سر همراه است. این نوع اگزما درماتیت سبورئیک (Seborrheic dermatitis) نامیده می‌شود. البته درماتیت سبورئیک در نوزادان با نام بیماری کلاه گهواره شناخته می‌شود.
برای کاهش علایم اگزما چه کار کنیم؟
اگر اگزما دارید، حتماً از یک لایه‌ی ضخیم پماد یا کرم مرطوب کننده بدون بو برای جلوگیری از خشکی پوستتان استفاده کنید.
همچنین، توصیه می‌کنیم از مواردی که موجب تشدید اگزما می‌شود، دوری کنید. یعنی عواملی مانند:
گرما یا تعریق بیش از حد
حضور در هوای بسیار خشک
استرس یا نگرانی
تغییرات ناگهانی دما
صابون یا محصولات پاک کننده‌ی خشن
استفاده از عطر
مراقبت نکردن از پوست خشک
پوشیدن پشم یا لباس‌هایی با الیاف مصنوعی مثل پلی استر
راه های درمان بیماری اگزما پوستی
مصرف کرم و پماد مرطوب‌کننده
طبق انجمن ملی اگزمای امریکا، موثرترین راه برای درمان خشکی پوست، رساندن رطوبت به آن، از طریق حمام کردن و مرطوب کردن صحیح است. برای درمان اگزمای پوستی، استفاده از کرم مرطوب کننده کمک می‌کند تا پوست مرطوب بماند. در برخی موارد ممکن است، علاوه بر استفاده از کرم و دارو، به بیمار پیشنهاد شود تا از پانسمان مرطوب استفاده کند.
باید بدانید اگر کرم یا پماد را بعد از حمام یا دوش گرفتن، استفاده کنید، رطوبت پوستتان بیشتر حفظ می‌شود. برخی افراد محصولاتی را امتحان می‌کنند که می‌توان در وان حمام ریخت، مانند روغن یا جو دوسر.
مصرف کرم و پماد کورتیکو استروئیدی
کورتیکو استروئیدها را به نام کورتون‌ها هم می‌شناسند. این محصولات جذب پوست می‌شوند و خارش و قرمزی آن را تسکین می‌دهند. (در موارد حاد ممکن است شما به قرص‌های استروئیدی نیاز داشته باشید اما پزشک یا پرستار شما خیلی زود این درمان استروئیدی را پایان می‌دهد. درست است که این داروها کمک کننده هستند، اما مشکلات خاص خودشان را هم به همراه دارند.)
استفاده از داروهایی که روی سیستم ایمنی بدن اثر می‌گذارند:
این داروها فقط برای افرادی استفاده می‌شود که با درمان‌های دیگر که کم عارضه‌تر هستند، بهبود نیافته‌اند.
مصرف قرص‌های آنتی هیستامین
آنتی هیستامین دارویی است که بیشتر مردم هنگام بروز آلرژی مصرف می‌کنند. مصرف آنتی هیستامین می‌تواند به کاهش خارش و تسکین اگزما در بعضی از افراد کمک کند. برخی نیز فکر می‌کنند که این داروها برای‌شان اثری ندارد.
بیشتر افرادی که مبتلا به بیماری اگزما پوستی هستند، شب ها دچار خارش شدیدی می‌شوند و این مسئله نمی‌گذارد شب راحت بخوابند. اگر شما هم این مشکل را دارید، آن را با پزشک خود مطرح کنید. او می‌تواند با تجویز یک آنتی هیستامین به راحت خوابیدن شما کمک کند.
نور درمانی
نور درمانی یا اشعه درمانی می‌تواند به درمان اگزمای پوستی کمک کند، ولی متخصصان و کارشناسان نگران افزایش خطر سرطان پوست در این گونه افراد هستند. به همین دلیل پزشکان زیاد از نور درمانی استفاده نمی‌کنند.
در طول نوردرمانی پوست در معرض نوع خاصی از نور به نام فرابنفش قرار می‌گیرد. این درمان معمولاً در مطب پزشکان انجام می‌شود. معمولاً، متخصصان این درمان را به افرادی توصیه می‌کنند که درمان‌های دیگر به آنان کمکی نکرده است.
اگزما واگیردار نیست
بر خلاف عارضه‌های پوستی مثل زگیل که با ویروس منتقل می شوند، اگزما به هیچ عنوان مسری نیست. حتی اگر علائم را به صورت فعال روی پوستتان دارید نمی توانید آن را به اشخاص دیگر منتقل کنید. اگر خارش، سوزش یا قرمزی پوست دارید و احساس می کنید آن را از یک فرد دیگر گرفته اید، ممکن است بیماری دیگری را با اگزما اشتباه گرفته باشید. البته اگزما می تواند در صورت عدم درمان و رسیدگی پوست را زخم و دچار عفونت کند و این عفونت واگیردار است.
آیا اگزمای تناسلی واگیردار است؟
اگزما به هیچ عنوان مسری نیست. این بیماری از طریق تماس یا رابطه جنسی منتقل نمی شود بنابراین اگر یکی از اعضای خانواده یا شریک جنسی شما به این بیماری دچار است، نیازی به مراقبت چندان ویژه ندارید. البته رابطه جنسی با وجود علائم اگزما دشوارتر از همیشه می‌شود، آن هم به دلیل التهاب، خارش و سوزش ناحیه تناسلی. خاراندن نواحی مبتلا به اگزمای تناسلی می تواند باعث ایجاد زخم و تاول شود و پوست را بیشتر از قبل درگیر کند. عفونت های فعال در آلت تناسلی می توانند با رابطه جنسی محافظت نشده منتقل شوند، بنابراین بهتر است اگر دچار عفونت شده اید تا پایان دوره درمان با آنتی بیوتیک از کاندوم استفاده کنید
اگزما چطور عفونی می‌شود؟
راش‌ها و قرمزی‌هایی که به همراه اگزما در پوست پدیدار می شوند بسیار خشک هستند و حتی حالت پوسته پوسته دارند. علاوه بر این به دلیل خشکی و تحریک پوستی، بسیاری از افراد آن‌ها را می خارانند. این خاراندن می تواند در پوست زخم ایجاد کند، زخم‌هایی که در برابر عوامل بسیاری آسیب پذیر هستند. عواملی مثل:
• ویروس (مثل هرپس سیمپلکس یا ویروس زگیل)
• باکتریهایی مثل استافیلوکوکوس
• قارچ
انجمن جهانی شناسایی و مقابله با اگزما می گوید که عفونت باکتریایی، رایج ترین عفونتی است که پوست مبتلا به اگزما را تهدید می کند چون باکتری از پوست حساس و خشک زودتر وارد می شود. اگر اگزمای پوستی شما دچار عفونت شده، تماس پوستی می تواند آن را به اطرافیانتان منتقل کند.
علائم اگزمای عفونی عبارتند از:
• قرمزی رو به گسترش در اطراف نواحی اگزما
• تاول یا جوش
• درد
• خارش بیش از اندازه
• ترشح زرد یا قرمز
آیا رژیم غذایی می‌تواند باعث درمان اگزما شود؟
در حالی که درمان قطعی برای اگزما وجود ندارد، اما برخی از حساسیت‌های غذایی می‌تواند باعث تحریک اگزما و شعله‌ور شدن آن شود. از این رو برای برخی از افراد مفید است که از چیزهایی که به آن حساسیت دارند پرهیز کنند. خیلی از افراد دچار اگزمای پوستی دارای آلرژی‌های غذایی هم هستند. اما نوع حساسیت غذایی و میزان ارتباط آلرژی غذایی به اگزمای پوستی هر فرد می‌تواند متفاوت باشد.
حساسیت‌های غذایی رایجی که با اگزمای پوستی مرتبط هستند معمولا شامل موارد زیر است:
• شیر گاو
• تخم مرغ
• محصولات سویا
• گلوتن
• مغزها (خشکبار)
• ماهی
• صدف
خوردن این غذاها لزوما باعث اگزما نمی‌شود، اما این غذاها یا غذاهای دیگر می‌توانند اگزمای پوستی را تحریک کنند و باعث بیشتر یا بدتر شدن شرایط آن شوند. داشتن یک رژیم غذایی مناسب با اگزما کلید کنترل انواع اگزمای پوستی است.
بر اساس آمار آکادمی آلرژی، آسم و ایمنی‌شناسی امریکا، در سال ۲۰۱۵ تعداد ۵.۶ درصد از کودکان در آمریکا (۴.۱ میلیون بچه) دارای حساسیت غذایی تشخیص داده شده‌اند. اما حساسیت غذایی در بین افرادی که اگزمای پوستی دارند بسیار رایج است؛ حدود ۳۰ درصد از کودکان زیر ۵ سالی که اگزما دارند، دارای حداقل یک حساسیت غذایی هستند. محققین طبق تحقیقاتی که سال ۲۰۱۴ در مجله Investigative Dermatology به چاپ رسید، «درماتیت آتوپیک» را که رایج‌ترین نوع اگزما است به عنوان بزرگ‌ترین عامل در افزایش حساسیت غذایی در نوزادان دانستند.
این آلرژی‌ها می‌توانند باعث واکنش‌های مختلف مثل اگزما، بیماری‌های دستگاه گوارشی و تنگی نفس شوند. اگر کودک شما چنین واکنش‌هایی را بعد از خوردن غذا نشان می‌دهد، باید نزد پزشک متخصص تست آلرژی انجام دهد تا مشخص شود که به چه مواد غذایی حساسیت دارد.
کدام رژیم غذایی به درمان اگزمای پوستی کمک می‌کند؟
یک رژیم غذایی واحد برای درمان اگزما وجود ندارد که بتوان مستقیم به آن اشاره کرد. اما داشتن رژیم غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان می‌تواند در کاهش علائم اگزمای دست، اگزمای صورت، اگزمای پوست سر و سایر انواع اگزما موثر باشد. برخی از رژیم‌های غذایی موادی دارند که با درمان اگزما همسو است و شما می‌‌توانید از فواید آن‌ها بهره‌مند شوید.
رژیم غذایی مدیترانه‌ای
این رژیم غذایی بر مصرف این مواد غذایی تاکید می‌کند:
• میوه‌ها
• سبزیجات
• ماهی
• چربی‌های مفید مثل روغن زیتون
در رژیم غذایی مدیترانه‌ای دسرهای شیرین و گوشت قرمز را می‌توان در مقدار بسیار کمی مصرف کرد یا حتی اصلا به سراغ‌شان نرفت.
اگزمای دیس هیدروزیس
اگزمای دیس هیدروزیس (Dyshidrosis) یا دیس هییدروتیک نوعی از اگزمای پوستی است که به شکل تاول‌های کوچک زیر پوستی ظاهر می‌شود. این نوع اگزما معمولا در کف پا، کف دست و انگشت‌ها ظاهر می‌شود. اندازه این تاول‌ها بسیار کوچک است و در مرحله اولیه مانند گره‌هایی شن مانند زیر پوست احساس می‌شوند. بعد از چند روز تاول‌ها به سطح پوست می‌آیند و به شکل تاول‌های نقطه نقطه قابل مشاهده می‌شوند که خارش شدیدی دارند. این تاول‌ها باعث خشکی شدید پوست می‌شوند. درمان این اگزما معمولا با کرم و پمادی که پزشک متخصص تجویز می‌کند انجام می‌شود.
رژیم غذایی مناسب برای اگزمای دیس هیدروزیس
دلیل ایجاد این نوع اگزما مشخص نیست. اما برخی از مواد غذایی یا لمس برخی فلزات یا زمینه اگزما درماتیت در بدن می‌تواند موجب تحریک علائم اگزمای دیس هیدروزیس شود. برای مثال موادی مانند فلز نیکل و کبالت ممکن است باعث تشدید علائم شوند. رژیم غذایی مناسب اگزمای پوستی دیس هیدروزیس چیزی نیست جز عدم مصرف غذاهایی که نیکل و کبالت در ترکیبات خود دارند. این فلزات در مواد غذایی زیر یافت می‌شوند:
• غلات کامل
• گندم کامل
• چاودار
• جو دوسر
• کاکائو
• بیکینگ پودر
• محصولات سویا
• میوه خشک
• نخود
• غذاهای کنسروی
غذاهای سرشار از ویتامین C می‌توانند به کاهش جذب این مواد توسط بدن، کمک کنند. در نتیجه مصرف میزان زیادی میوه و سبزیجات می‌تواند به شما کمک کند که ویتامین C به بدن خود برسانید؛ سبزیجات و میوه‌هایی مثل:
• فلفل دلمه‌ای
• کلم کالی
• پرتقال
• توت‌فرنگی
• گل کلم
• آناناس
• انبه
منبع: Healthline
