تغذیه در ماه مبارک رمضان

چگونه بدن خود را آماده ماه رمضان کنیم؟

تغذیه در ماه مبارک رمضان اثرات جسمانی بسیار زیادی دارد و در مطالعات متعددی نقش مؤثر روزه داری در بهبود بیماری‌های مختلف نشان داده شده است.
بسیاری از افراد نگران روزه داری سخت و ضعف بدنی به خصوص عطش و تشنگی خود در فصل گرما هستند، اما با رعایت برخی تدابیر طب سنتی و سبک زندگی سالم می‌توان جسم را آماده روزه داری کرد و در ماه مبارک رمضان از فیض معنوی و آثار جسمانی روزه داری بهره برد.

مطالبی که در این مقاله به آن می‌پردازیم:
• تمرین روزه داری در روزهای باقی مانده ماه مبارک رمضان
• نوشیدنی معجزه آسا برای افرادی که معده درد دارند
• چه کنیم تا در ماه رمضان تشنه نشویم؟
• دستوری شگفت انگیز برای روزه اولی‌ها و نوجوانان
• بهترین نوشیدنی‌ها در روزه‌داری
• انواع سردرد در ماه رمضان و درمان آن
• دلایل کلی تلخی دهان
• تغذیه غلط در ماه رمضان و عوارض آن
• 20 راهکار برای تغذیه درست در ماه رمضان
• بین افطار و شام فاصله نیندازید
• تشنگی تابستان و ماه رمضان را قابل تحمل تر کنید

تمرین روزه داری در روزهای باقی مانده ماه مبارک رمضان

نوشیدن ترکیب *عرق نعنا، بارهنگ، آب جوش، کمی گلاب و مقداری عسل یا نبات * در مدت باقی مانده تا ماه رمضان و در طول ۳۰ روز روِزه داری موجب تقویت و آمادگی دستگاه گوارش شده و افراد سالم و بیماران دارای اختلالات گوارشی به آسانی و بدون درد معده می‌توانند روزه بگیرند
حیدر عظمایی پژوهشگر طب سنتی با اشاره به بلند بودن طول روزه داری در ماه مبارک رمضان گفت: به همین سبب باید تدابیری برای آمادگی جهت یک ماه روزه داری اندیشه شود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها تمرین روزه داری پیش از شروع این ماه است.
وی افزود: بهتر است در روزهای باقی مانده صبحانه را کامل بخوریم و وعده ناهار را به تدریج حذف کنیم یا حجم از مقدار غذاهای مصرفی روزانه به طور کلی کم کنیم.

بمب‌های انرژی برای مدت باقی مانده تا ماه رمضان

درخشان پور با بیان اینکه برخی افراد که ضعف بدنی دارند، نوجوانان و سالمندان باید در مدت باقی مانده مواد غذایی مغذی بیشتر استفاده کنند، افزود: این افراد باید شیرینی جات طبیعی مانند عسل، خرما، کشمش، شیره خرما و توت را روزی ۲ بار مصرف کنند، زیرا این مواد غذایی موجب می‌شوند انرژی کافی در بدن تولید و مقاومت آن افزایش پیدا کند.
عظمایی تنظیم قند خون را یکی از نکات مهم برای آمادگی بدن دانست و افزود: قندهای خوب مانند خرما، عسل به تأمین انرژی مؤثر بوده که متأسفانه در ماه رمضان برخی افراد به جای قندهای طبیعی سراغ زولبیا بامیه رفته و به سلامتی خود آسیب آورد می‌کنند البته استفاده از آن در حد تنوع اشکالی ندارد، اما افراط و مصرف مداوم نادرست است.

نوشیدنی معجزه آسا برای افرادی که معده درد دارند

افرادی که ناراحتی گوارشی دارند و تدابیری که موجب آمادگی آن‌ها برای روزه داری می‌شود: نوشیدن ترکیب *عرق نعنا، بارهنگ، آب جوش، کمی گلاب و مقداری عسل یا نبات * در مدت باقی مانده تا ماه رمضان و در طول ۳۰ روز روِزه داری موجب تقویت و آمادگی دستگاه گوارش شده و افراد سالم و بیماران دارای اختلالات گوارشی به آسانی و بدون درد معده می‌توانند روزه بگیرند.
درخشان پور عنوان کرد: مصرف میوه‌ها و سبزیجات در این ۲ هفته باید به میزان کافی مورد استفاده قرار بگیرند، زیرا این مواد غذایی در عملکرد دستگاه گوارش، دفع و شادابی بدن نقش مهمی داشته و یبوست را از بین می‌برد، یبوست مانع از تولید ویتامین‌ها و موجب کم خونی می‌شود، نیمی از ویتامین‌ها در روده‌ها ساخته می‌شود و یک فرد سالم باید حداقل روزی ۲ بار دفع داشته باشد.

چه کنیم تا در ماه رمضان تشنه نشویم؟

در ماه مبارک رمضان وعده ناهار حذف می‌شود و به همین دلیل باید به تدریج حجم غذای مصرفی در وعده‌های ناهار را با نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان کم و غذاهای سبک‌تر میل کرد
با توجه به گرم بودن روزهای پیش رو اغلب افراد به خاطر عطش و تشنگی آب یخ و سرد استفاده می‌کنند که موجب تغییرات ناگهانی و شوک به معده می‌شود که باید این عادت غلط را ترک کرد و از خاک شیر و تخم شربتی، میوه‌های لعاب‌دار و آب میوه استفاده کرد.
بسیاری افراد به اشتباه فکر می‌کنند باید در مدت باقی مانده مواد غذایی بیشتر مصرف کنند تا در ماه رمضان دچار ضعف و مشکل نشوند، اما این در حالی است که پرخوری با افزایش دمای بدن و با توجه به گرمی هوا موجب ایجاد عطش و نیاز بدن به مایعات بیشتری شده و برخلاف باور مردم بر آمادگی بدن برای روزه داری تأثیر سوء می‌گذارند.

دستوری شگفت انگیز برای روزه اولی‌ها و نوجوانان

این رده سنی از مصرف مواد ساندویچی، فست فودها و غذاهای ادویه دار، شیرینی جات قنادی‌ها به دلیل افزایش صفرای بدن پرهیز کرد، زیرا اکثر نوجوانان طبع صفراوی دارند و این مواد غذایی موجب افزایش صفرا و آسیب به سلامتی بدن می‌شود.
برای کاهش صفرا و آمادگی بدن جهت روزه داری توصیه می‌شود تا از ترکیب عرق شاتره، کاسنی، بیدمشک و مقداری سکنجبین استفاده کنند.

انواع سردرد در ماه رمضان و درمان آن

شایع‌ترین مشکلی که در ایام روزه‌داری مردم را به مطب‌ها و درمانگاه‌ها می‌کشاند، سردرد است. برای اینکه بتوانید با این نوع سردردها که عمدتاً در نتیجه گرسنگی یا تشنگی پدید می‌آیند مقابله کنید، باید کمی الگوی خورد و خوراکتان را تغییر دهید، به این صورت که حجم غذایتان را کم کنید و کمتر هله‌هوله‌های پُرکالری بخورید.
* به گفته‌ی برخی کارشناسان، علت سردرد صبحگاهی روزه‌داران مصرف غذاهای شیرین در وعده غذایی سحری است چرا که غذاهایی که قند زیادی دارند، قند خون را افزایش می‌دهند و بدن نیز برای کاهش قند خون انسولین ترشح می‌کند و این انسولین موجب کاش قند خون و بروز سردرد در روزه‌داران می‌شود؛ بنابراین باید از مصرف قندهای سریع الجذب مثل شکر سفید، نبات، شکلات و زولبیا بامیه مخصوصاً در سحر بپرهیزید.
* یکی از عمده دلایل بروز سردرد در افراد روزه‌دار، کم نوشیدن چای است؛ بنابراین سعی کنید تعداد و غلظت چای مصرفی روزانه‌تان را به تدریج کاهش دهید تا به مرور بدنتان به چای کم عادت کند.
بروز کم آبی به خصوص در روزهای گرم تابستان در ماه رمضان، برای افراد دچار سردرد و میگرن، باعث تشدید بیماری می‌شود که مصرف میوه‌هایی مثل خیار، هندوانه، خربزه، انگور، گلابی، سیب، به، آلبالو و زردآلو در فاصله بین افطار تا سحر توصیه می‌شود.
* سحری نخوردن یکی از علل سردرد به هنگام روزه‌داری است؛ پس حتماً وعده سحری را بخورید و آن را پشت گوش نیندازید. آن‌هایی که می‌گویند: «ما ساعت 11 یا 12 شب غذا می‌خوریم تا مجبور نباشیم برای خوردن سحری بیدار شویم»، باید بدانند که امتناع از خوردن سحری و حذف این وعده مهم غذایی در ماه رمضان باعث کاهش بازده کالری در طی روز می‌شود. این افراد حتی در ساعات اولیه‌ی روز هم توان تمرکز و توجه فکری برای کار یا درس خواندن را ندارند. با این حساب، نخوردن سحری کار معقول و صحیحی نیست و سردرد را نیز به همراه خواهد داشت.
* کم آبی بدن یکی دیگر از دلایل ایجاد سردرد در افراد است. عدم مصرف مایعات به مقدار کافی و بروز کم آبی به خصوص در روزهای گرم تابستان در ماه رمضان، برای افراد دچار سردرد و میگرن، باعث تشدید بیماری می‌شود که مصرف میوه‌هایی مثل خیار، هندوانه، خربزه، انگور، گلابی، سیب، به، آلبالو و زردآلو در فاصله بین افطار تا سحر توصیه می‌شود.
* از دیگر علل سردرد افراد در این ماه می‌توان به کم خوابی اشاره کرد؛ بنابراین افراد روزه‌دار باید ساعات خواب را طوری تنظیم کنند که دچار کم خوابی آزاردهنده نشوند. در این خصوص خواب قیلوله (یعنی از حدود یک ساعت به ظهر مانده، به مدت نیم ساعت خوابیدن) اثر نشاط‌بخشی دارد. درحالی‌که خواب با شکم پر، بلافاصله پس از سحر توصیه نمی‌شود، زیرا باعث پیدایش طعم نامطبوع در دهان، احساس کسالت و سردرد و بی‌نشاطی می‌شود. البته خواب بلافاصله پس از افطار نیز صحیح نیست، اما خواب در ساعات اولیه شب توصیه می‌شود.
درمان‌های خانگی
* اگر سردردتان به علت نخوردن سحری است و به قول معروف خواب ماندید در افطار بعدی با آب گرم و خرما افطار را باز کنید و در خوردن وعده شام بعد از افطار، عجله نکنید.
* اگر سردرد میگرنی و به اصطلاح کلاهخودی دارید (درد شقیقه)‌ باید مقداری عسل را با یک لیوان آب جوش مخلوط و کمی آب لیموترش در آن بریزید و یک بار بعد از سحری و یک بار شب قبل از خواب میل کنید.
* اگر سردردتان ناشی از کم خونی است، عسل را با آب جوش شربت کرده و بدون آب لیموترش مصرف کنید. برای این بیماران در وعده‌های افطار و سحر هر بار یک لیوان شربت شیره انگور رقیق‌شده با آب نیز موثر خواهد بود.
* روزه‌دارانی که دچار سردرد ناشی از سینوزیت شده‌اند و درد آن در هنگام روزه برایشان مشکل‌ساز شده از سیستم تخلیه بخور و مخلوطی از روغن بنفشه یا بنفشه بادام هر شب قبل از خواب استفاده کنند.
و در آخر هم اینکه اگر یک برنامه غذایی منظم و سالم برای خود و خانواده‌تان ترتیب دهید، بدون ایجاد هیچ مشکل جسمی و روحی می‌توانید ماه مبارک رمضان را به سلامت سپری کنید.

دلایل کلی تلخی دهان

تلخی دهان مشکلی است که دلایل متفاوتی می‌تواند باعث آن شود و البته شدت و میزان آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است؛ از جمله عفونت دندان و لثه‌ها، استعمال دخانیات، برخی داروها مانند داروهای ضدافسردگی، ویتامین‌های تجویزی در دوران بارداری و حتی آنتی‌بیوتیک‌ها، رفلاکس معده، تغییرات هورمونی (استروژن) در دوران قاعدگی و بارداری، دیابت، کارکرد نادرست کلیه‌ها و کبد و بالأخره عدم مراقبت صحیح از دهان و دندان که باعث تجمع جرم و باکتری‌ها و ایجاد طعم و بوی بد دهان می‌کند.
مصرف مرکبات و نوشیدن آب پرتقال یا آب لیمو باعث تولید بیشتر بزاق و شسته
شدن طعم تلخ دهان در طول روز می‌شود. البته مصرف بیش از اندازه نیز ممکن
است ترشح بیش از حد اسید معده و مشکل رفلاکس را نیز باعث شود
دهان تلخ: عدم مصرف کربوهیدرات‌ها
تلخی دهان در دوران روزه‌داری نیز در برخی افراد شایع است و با بوی بد دهان نیز همراه است. البته این مسئله موقتی است و مشکل جدی محسوب نمی‌شود. دلیل عمده این مسئله در روزه‌داری و در شرایطی که فرد برای ساعت‌های طولانی غذا نمی‌خورد این است که بدن به شکل طبیعی در هنگام عدم مصرف کربوهیدرات یا با مصرف رژیم کم کربوهیدرات مکانیسم تامین انرژی سلول‌ها را از طریق متابولیسم چربی‌های ذخیره‌ای بدن انجام می‌دهد که در نتیجه آن اجسام کتونی (Keton Bodies) تشکیل می‌شوند که این حالت را کتوزیس (Ketosis) می‌گویند. این اجسام کتونی به علت حضور در جریان خون و گذر از عروق خونی تغذیه‌کننده‌ی سلول‌های بافت ریه‌ها، ایجاد بوی بد دهان را باعث می‌شوند.
تلخی دهان: ننوشیدن آب
یکی از دلایل عمده ایجاد تلخی دهان در دوره روزه‌داری در ماه رمضان عدم دریافت آب کافی در فواصل منظم به بدن است که شاید به از دست رفتن آب بدن (Dehydration) نیز منجر شود. همزمان با این مسئله، عدم تحریک غدد بزاقی بر اثر دریافت نکردن هیچ‌گونه ماده خوراکی، باعث ترشح نشدن بزاق دهان و شسته نشدن تلخی دهان می‌شود.
تلخی دهان: ریفلاکس معده
رفلاکس معده که از شایع‌ترین مشکلات ایجادکننده تلخی دهان است در ماه رمضان و در برخی افراد اتفاق می‌افتد.
ترشح اسید معده به بیرون از معده و انتقال آن به دهان، ایجاد طعم تلخ در دهان می‌نماید.
چه باید کرد؟

با توجه به وجود دلایل متفاوت مرتبط با روزه‌داری در ایجاد طعم تلخ در دهان، روش‌های زیر برای رفع این مشکل پیشنهاد می‌شود:

* دهانتان را حداقل 3-2 بار در روز (بعد از وعده‌های سحر، افطار و پیش از خواب) مسواک بزنید و پس از آن از نخ دندان و دهان‌شویه برای جلوگیری از تجمع جرم و باکتری‌ها استفاده کنید. استفاده از نمک نیز در جلوگیری از تجمع باکتری‌ها بسیار کمک کننده است.
* مصرف مرکبات و نوشیدن آب پرتقال یا آب لیمو باعث تولید بیشتر بزاق و شسته شدن طعم تلخ دهان در طول روز می‌شود. البته مصرف بیش از اندازه نیز ممکن است ترشح بیش از حد اسید معده و مشکل رفلاکس را نیز باعث شود.
* عدم هضم درست غذا و رفلاکس اسید معده نیز می‌تواند با اجتناب از غذاهای ادویه‌دار، سرخ‌شده و چرب به خصوص در هنگام سحر که ممکن است فرد بعد از سحری تمایل به خوابیدن داشته باشد اصلاح می‌شود.
* بلافاصله بعد از غذا خوردن نخوابید.
* در هنگام سحر از غذاهای سبک استفاده کنید.
* از بالش بلند (12 سانتیمتر) در صورت خوابیدن بعد از غذا استفاده کنید به نحوی که سر بالاتر از بدن قرار بگیرد تا از ورود اسید معده به دهان جلوگیری شود.
* مصرف میزان 12-8 لیوان آب در حد فاصل افطار تا سحر بسیار مفید است. قهوه، چای، نوشابه با غذا به خصوص هنگام سحر مصرف نشود.
* از میوه‌های تازه و سبزیجات به خصوص در وعده سحر بهره ببرید.

تغذیه غلط در ماه رمضان و عوارض آن

دستگاه گوارش هر فردی در مدت 11 ماه سال از مواد غذایی مختلف انباشته می شود. این دستگاه هم مانند هر عضو دیگری نیاز به استراحت دارد، همان گونه که شب، زمان استراحت جهت رفع خستگی و تجدید قوا در بدن می باشد و عدم استراحت مناسب باعث فرسودگی و ناتوانی جسم و روان و به دنبال آن بروز بیماری های مختلف خواهد شد.
از طرفی همان طور که می دانید پرخوری باعث افزایش وزن و عوارض ناشی از آن خواهد شد. با گرفتن روزه نه تنها می توان بر پرخوری و چاقی غلبه کرد، بلکه می توان با کنترل خوردن، اراده و نیروی تفکر را نیز در خود تقویت کرد.
بدن انسان برای حفظ سلامتی خود همواره مقدار چربی به عنوان ذخیره انرژی در نقاط مختلف ذخیره می کند. ماندن این چربی ها به مدت طولانی باعث فشرده شدن آن ها می گردد. به طور معمول این چربی های فشرده قابلیت استفاده زیادی ندارند. روزه داری حتی در افراد لاغر و دارای وزن طبیعی این اجازه را می دهد که بدن این چربی های فشرده و قدیمی را بسوزاند و فرد فرصتی مناسب برای جایگزینی چربی های تازه (بعد از این دوره) پیدا کند.
البته در کنار تمام موارد ذکر شده که تنها قسمتی از فواید روزه داری برای سلامت است، توجه به این نکته مهم است که روزه داری باید از ویژگی های خاصی برخوردار باشد تا تعادل سلامت را هر چه بهتر حفظ کند.
متاسفانه اشتباهات زیادی در تغذیه روزه داران دیده می شود که نه تنها فواید روزه داری را زیر سوال می برد، بلکه باعث وارد آمدن آسیب های زیادی به سلامت فرد می شود که این امری طبیعی نیست.

برنامه غذایی نامناسب در ماه مبارک رمضان چه عوارضی را به دنبال خواهد داشت؟

– چاقی: مهم ترین عارضه ناشی از روزه داری است که به دنبال مصرف غذاهای نامناسب ایجاد می شود.
– افزایش چربی های نامطلوب خون مثل کلسترول تام، تری گلیسرید، کلسترول بد (LDL) و اسید اوریک
– یبوست
– نفخ، احساس پُری دستگاه گوارش و سایر مشکلات گوارشی
– بی حوصلگی، خستگی و ضعف حافظه
– لاغری و ضعف و ناتوانی
– کاهش مقاومت بدن در برابر بیماری ها
– سردرد و سرگیجه
– سنگ های دستگاه ادراری
همان طور که بیان شد این مشکلات به هیچ وجه طبیعی و ناشی از یک روزه داری مناسب و صحیح نیست. بنابراین از مصرف مواد غذایی سرخ کرده، انواع شیرینی (به خصوص زولبیا و بامیه)، دسرهای چرب، غذاهای چرب و شور و نمک دار و انواع سس ها و … و همچنین از مصرف زیاد غذاهای پرحجم مانند آش رشته با پیاز داغ فراوان یا ترید کردن نان در آبگوشت جدا پرهیز کنید تا با مشکل اضافه وزن، افزایش چربی خون و اختلالات گوارشی مواجه نشوید.
اختلالات عصبی مانند بی حوصلگی، اختلال حافظه، گیجی، خستگی و کوفتگی نیز از عوارض روزه داری غلط است.
عوارض فوق می تواند به علت کمبودهای تغذیه ای ایجاد شود. افت قند خون یکی از عوامل مهم بروز این مشکلات است که معمولا به دلیل عدم مصرف سحری عارض می شود.
سوخت و ساز (انرژی لازم) سلول های عصبی صرفا از گلوکز (قند) و کربوهیدرات ها تامین می شود. از طرفی بدن انسان نمی تواند به مدت طولانی کربوهیدرات ها را ذخیره کند، پس گرسنگی طولانی مدت و عدم مصرف سحری می تواند باعث کاهش انرژی لازم برای فعالیت سلول های عصبی و در نتیجه ایجاد عوارض ذکر شده شود.

20 راهکار برای تغذیه درست در ماه رمضان

عادت تغذیه ای درست آن نیست که خود را از غذا خوردن محروم کنیم و یا یک نوع غذای خاص را بخوریم و غذاهایی را که دوست نداریم، مصرف نکنیم.
اولین و مهم ترین مورد در رژیم غذایی صحیح آن است که غذاهای متنوعی بخوریم. این امر بسیار مهم است، زیرا غذاهای گوناگون، دارای مواد مغذی مختلفی می باشند که هر کدام از آن ها برای سلامتی بدن لازم هستند.
میوه ها، سبزیجات ، غلات و حبوبات همه این ها دارای کربوهیدرات پیچیده، فیبر، ویتامین، عناصر معدنی هستند و کم چرب و بدون کلسترول می باشند. گذشته از این، کالری زیادی را برای بدن فراهم می آورند. بقیه انرژی را باید از لبنیات کم چرب، گوشت بدون چربی، مرغ و ماهی به دست آورید.
شما باید بین کالری ورودی به بدن و کالری خروجی از بدن تعادل برقرار کنید، زیرا در غیر این صورت دچار اضافه وزن خواهید شد.
برای جلوگیری از اضافه وزن، باید ورزش کنید. در این صورت با وجودی که غذا می خورید، اما تعادل در بدنتان برقرارخواهد بود.
بر طبق این نظریه، هر غذایی که به خوردن آن تمایل دارید را مصرف کنید. اگر رژیم غذایی شما متعادل و محتوی مواد مغذی و فیبر باشد، حتی مواد غذایی غیر مغذی را نیز می توانید بخورید فقط به اندازه ی کم و به ندرت تا موجب بروز مشکلاتی در سلامتی شما نگردد.

راهنمای داده شده در زیر، سازنده رژیم غذایی می باشد.
1- از غذاهای پُر فیبر، زیاد مصرف کنید. این غذاها شامل: میوه ها، سبزیجات، حبوبات و تمامی غلات می باشد. این ها جزو گروه کربوهیدرات های مفید می باشند. فواید آنها بسیار است، از جمله اینکه:
مغذی می باشند، باعث احساس سیری می شوند، نسبتا کم کالری می باشند، 30-20 گرم فیبر مورد نیاز در روز را تامین می کنند، به آرامی هضم می شوند، بنابراین اثر کمتری روی انسولین و قند خون دارند. همچنین دارای ویتامین ها و عناصر معدنی مفید برای سلامتی بدن هستند، مانند: ویتامین C ، ویتامین های گروه B و آهن .
2- در رژیم غذایی خود انواع سبزیجات و میوه های سبز، زرد و نارنجی را قرار دهید. مانند: کلم بروکلی ، هویج و لیمو. این گروه دارای آنتی اکسیدان می باشند که برای حفاظت از بدن در برابر سرطان و بیماری های دیگر بسیار مهم می باشند. بهتر است روزانه 5-4 عدد میوه و سبزی فراوانی مصرف کنید.
3- خوردن شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده نظیر: نان سفید و همین طور میان وعده های شور و چرب و چاشنی های تند را در رژیم خود کاهش دهید. بسیاری از غذاهای شیرین، چربی زیادی هم دارند، بنابراین کالری زیادی به بدن فرد می رسانند و فرد میل کمتری به غذاهای مفید پیدا می کند.
4- چربی های حیوانی را مصرف نکنید، زیرا دارای چربی اشباع می باشند که باعث افزایش مقدار کلسترول خون می گردند و مضرات فوق العاده زیادی برای سلامتی دارند. گوشت بدون چربی، مرغ بدون پوست و لبنیات کم چرب یا بدون چربی را مصرف کنید.
5- از روغن های نباتی جامد (روغن های مایع گیاهی هیدروژنه شده) در پخت غذا استفاده نکنید، زیرا این ها تبدیل به چربی های نوع ترانس(چربی های اشباع شده) می گردند. این نوع چربی ها در غذاهای آماده بیرون(فست فودها) نیز یافت می شوند.
6- آجیل و ماهی زیاد مصرف کنید، زیرا دارای چربی غیراشباع(چربی خوب) می باشند.
7- بشقاب خود را پُر نکنید. نه آن قدر غذا زیاد بریزید که نتوانید بخورید و نه آن قدر کم، که گرسنه بمانید. این امر را خصوصا در مورد غذاهای پُر کالری رعایت کنید.
8- کلسترول دریافتی را پایین تر از 300 میلی گرم در روز نگاه دارید. کلسترول در غذاهای حیوانی مانند: گوشت قرمز، مرغ، لبنیات و زرده تخم مرغ یافت می شود.
9- تنوع را در رژیم غذایی رعایت کنید. سعی نکنید احتیاجات غذایی خود را با خوردن یک نوع غذا تامین کنید، زیرا ممکن است شما به ماده مغذی ای احتیاج داشته باشید که در آن غذا موجود نباشد، بنابراین با مصرف انواع غذاها می توانید مطمئن باشید که تمام نیازهای تغذیه ای خود را تامین کرده اید.
10- به مقدار کافی کلسیم مصرف کنید. کلسیم برای استحکام استخوان ها و تقویت دندان ها بسیار مهم است. کلسیم را از منابع کم چرب نظیر: شیر کم چرب یا ماست کم چرب فراهم کنید. اگر شما به مقدار کافی کلسیم را از غذا دریافت نمی کنید، می توانید از مکمل کلسیم(با مشورت پزشک) استفاده کنید.
11- سعی کنید احتیاجات ویتامینی و عناصر معدنی خود را از طریق غذاها برآورده کنید، نه از مکمل های دارویی، زیرا مکمل ها نمی توانند جای غذا را بگیرند.
12- وزن خود را ثابت نگه دارید. ورزش کردن و اصولا فعال بودن را در زندگی روزمره خود فراموش نکنید. در ماه رمضان نیز ورزش کردن را فراموش نکنید. شما می توانید ورزش های کششی انجام دهید یا به پیاده روی بروید. رژیم غذایی+ ورزش= کنترل وزن و سلامتی.
13- در ماه رمضان، مصرف چای و قهوه را محدود کنید، زیرا این مواد باعث افزایش ادرار و از دست دادن آب بدن می شوند.
14- بهتر است مانند سایر اوقات، سه وعده غذایی داشته باشید: سحری، افطار و شام. همچنین بین افطار و شام باید فاصله باشد.
15- برای رفع یبوست و بوی بد دهان ، بهتر است میوه و سبزی را در سه وعده غذایی خود منظور کنید. بهتر است بعد از خوردن سحری، 2-1 عدد میوه و مقداری سبزی مصرف کنید و بقیه میوه و سبزی را در زمان شام مصرف کنید.
16- برای ثابت نگه داشتن قند خون، شیرینی و مواد غذایی ناسالم را استفاده نکنید، بلکه خرما بخورید.
17- در افطار از غذاهای حجیم استفاده نکنید، بلکه بدن خود را آرام آرام برای شام آماده کنید. در غیر این صورت شما دچار انواع بیماری های گوارشی از قبیل: سوزش معده ، نفخ و… می گردید.
18- آب را فراموش نکنید. آب در حدود دو سوم وزن بدن را تشکیل می دهد. آب باعث سرحالی و سرزندگی می شود و همچنین برای رساندن مواد غذایی به اندام های بدن لازم است. لذا توصیه می شود که بعد از افطار آب بنوشید.
آب بهتر است ولرم باشد، تا مواد سمی را از راه ادرار و تنفس از بدن خارج کند و همچنین جلوی ورود باکتری های مضر به بدن را بگیرد.
19- برای خوردن سحری وقت کافی قرار دهید و با آرامش و دور از استرس غذای خود را بخورید.
20- بهتر است در وقت سحر از کربوهیدرات های پیچیده استفاده کنید، زیرا این گروه تا 8 ساعت در بدن باقی می مانند. این در حالی است که کربوهیدرات های ساده(مانند: شکر) فقط 3 تا 4 ساعت در بدن می مانند. کربوهیدرات های پیچیده شامل: نان، عدس، جو، غلات، برنج، سیب زمینی ، میوه، سبزیجات و حبوبات می باشند.

شروع افطار با شیر و خرما

دکتر ضیاءالدین مظهری،متخصص تغذیه با اشاره به فرا رسیدن ماه مبارک رمضان و تاکید بر استفاده از تمام گروه‌های غذایی در این ایام اظهار کرد: در ماه مبارک رمضان لازم است از تمام گروه‌های غذایی استفاده شود.
با روزه داری و حذف یک وعده غذایی که در حدود 600 کالری است، انرژی‌های ذخیره شده مازاد بر نیاز بدن که به صورت چربی انباشته شده است، کاهش یافته و باعث می‌شود نوعی جرم گیری در تمام ارگان‌های حساس اتفاق بیفتد و برخی سموم نیز از بدن خارج شوند.
وی با اشاره به این‌که در کنار ایجاد تعادل در هیچ ماهی از سال به اندازه‌ی ماه مبارک رمضان، اسراف در مصرف مواد قندی و چربی مشاهده نمی‌شود، گفت: مواد قندی که در این ایام از طریق مصرف مواد غذایی چون زولبیا و بامیه، حلوا و شله‌زرد به بدن می‌رسد، بسیار فراتر از نیاز آن بوده و این مسئله باعث می‌شود افراد از این موهبت الهی که یک درمان اجباری است محروم شده و در پایان ماه مبارک رمضان به جای این‌که شاداب و سرحال باشند و بدن‌شان با تجربه تحمل گرسنگی و تشنگی توان خودش را افزون‌تر کرده و به بازسازی و تقویت سیستم دفاعی‌اش بپردازد، اثر عکس داشته باشد، ضعیف‌تر شده و با افزایش قند خون، اوره و نظیر آن روبرو شود.
اهدای خون نه تنها ضرری ندارد بلکه باعث نو شدن سلول‌های خون می‌شود.
تنها باید دقت کرد که این میزان خون کم شده از حجم مایعات بدن، جبران شود. اگر افراد پس از افطار، خون دهند می‌توانند با استفاده از آب، آب میوه، میوه
و سبزیجات فراوان این کمبود را جبران کنند
رییس انجمن غذا و تغذیه حامی سلامت ایران در پاسخ به این پرسش که برخی توصیه‌های اسلامی چون آغاز افطار با نمک یا خرما تا چه میزان مورد توصیه علم تغذیه نیز هست، گفت: از زمان سحر تا افطار در یک فاصله طولانی، فعالیت سیستم گوارشی کم می‌شود و با فرا رسیدن زمان افطار، تغییراتی در بدن به وجود می‌آید که باید با کمک تغذیه آن را به درستی تنظیم کرد. شروع افطار با نمک و آب جوش، بدن را آماده دریافت مواد غذایی دیگر می‌کند. پس از آن استفاده از یک لیوان شیر همراه با خرما، کشمش و عسل بسیار مناسب است و می‌تواند قندی را که بدن لازم دارد از منابع طبیعی دریافت و جبران کند.
وی اضافه کرد: از این میان خرما، علاوه بر قند طبیعی، سرشار از حیات است و حاوی مواد مغذی و با ارزشی چون آهن و منیزیم است.
نوشیدنی‌های بسیار خنک به ویژه نوشیدنی‌های گازدار و چای داغ و پی در پی نه تنها کمکی به فرد نمی‌کند بلکه عطش وی را نیز بیشتر می‌کند
دکتر مظهری با بیان این مطلب که ممکن است مصرف شیر برای برخی افراد مضر باشد، گفت: استفاده‌ی مخلوطی از آب و آب میوه‌ی تازه و یا سوپ رقیق جو با ترکیب سبزیجات مختلف و غلات که با آب مرغ یا آب گوشت بدون چربی تهیه شده‌اند برای شروع افطار در این افراد مناسب هستند.
وی ادامه داد: استفاده از شیربرنج و فرنی که با قطعات میوه‌های خشک و خلال بادام غنی شده است و یا نان سنگک به همراه پنیر و گردو هم مطلوب هستند. لازم به ذکر است آرام خوردن غذا و افراط نکردن در مصرف آن نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. نوشیدنی‌های بسیار خنک به ویژه نوشیدنی‌های گازدار و چای داغ و پی در پی نه تنها کمکی به فرد نمی‌کند بلکه عطش وی را نیز بیشتر می‌کند.
این متخصص تغذیه، در ادامه با مورد توجه قرار دادن این مطلب که برخی افراد در ماه مبارک رمضان مبادرت به اهدای خون می‌نمایند، گفت: اهدای خون نه تنها ضرری ندارد بلکه باعث نو شدن سلول‌های خون می‌شود. تنها باید دقت کرد که این میزان خون کم شده از حجم مایعات بدن، جبران شود. اگر افراد پس از افطار، خون دهند می‌توانند با استفاده از آب، آب میوه، میوه و سبزیجات فراوان این کمبود را جبران کنند.
خرما، علاوه بر قند طبیعی، سرشار از حیات است و حاوی مواد مغذی و با ارزشی چون آهن و منیزیم است
وی ادامه داد: سبزیجات علاوه بر این که از خشکی مزاج جلوگیری می‌کنند، از این حیث که آب فراوان دارند و این آب به صورت ژلی در دستگاه گوارش باقی می‌ماند، به تدریج آب مورد نیاز بدن را در طول روز تأمین می‌کند. منابع حاوی فیبر چون غلات و حبوبات و انواع سالادها و سبزیجات تازه که با روغن زیتون و آب لیموی تازه تهیه شده‌اند برای تأمین ریزمغذی‌ها و حفظ طراوت و شادابی در هنگام روزه‌داری مفید هستند.

سحری باید مثل ناهار باشد
روزه‌داران باید سحری را مانند صبحانه كامل یا یك ناهار سبك مصرف كنند و خوردن سالاد و میوه در وعده سحر، باعث كاهش احساس گرسنگی و تشنگی می ‌شود.
روزه باعث می ‌شود كه اعضای بدن مخصوصا دستگاه گوارش (معده و روده‌ها ) که در طول 11ماه مشغول فعالیت بوده، مدت یك ماه استراحت كند و نیروی تازه ‌ای بگیرد و از سویی دیگر، ذخایر چربی ‌های مضری كه در بدن و مخصوصا ناحیه شكم تجمع پیدا كرده و می‌ توانند مشكلات زیادی ایجاد كنند، كاهش یافته و سموم بدن دفع شوند.
روزه‌ داران باید از یك رژیم غذایی سالم و با كیفیت بالا استفاده كنند تا به این ترتیب بدن خود را با این شرایط تطبیق دهند. در ایام روزه‌ داری برنامه ‌غذایی افراد به دو وعده اصلی افطار و سحری محدود می ‌شود.
وعده سحری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا پس از این وعده، ساعات روزه‌ داری شروع می شود و بدن انرژی دیگری دریافت نمی ‌كند و بهتر است از غذاهای دیر هضم مانند غذاهای حاوی كربوهیدارت پیچیده (قندهای مركب)‌ و فیبر نظیر میوه، سبزی، غلات كامل و حبوبات مثل جو، گندم، عدس، لوبیا و نان ‌های سبوس ‌دار در این وعده استفاده شود.
وعده سحری در ماه رمضان مانند صبحانه ی روزهای عادی است و مهم ترین وعده غذایی به حساب می ‌آید و از آن جا كه تمام غذاهایی كه در این وعده مصرف می ‌شوند، انرژی مورد نیاز و مواد مغذی لازم را تامین می ‌كنند، افراد در طول روز دچار افت قند خون، كاهش تمركز و پائین آمدن توان كاری نخواهند شد.
روزه‌ داران باید سحری را مانند صبحانه كامل یا یك ناهار سبك مصرف كنند و خوردن سالاد و میوه را در سحری فراموش نکنند، زیرا برای كاهش احساس گرسنگی و تشنگی بسیار موثر است. حداقل سالادی را كه می‌ توان تهیه كرد از خیار و گوجه فرنگی است كه می ‌توان با افزودن كمی هویج یا جوانه گندم ، عدس و ماش به ارزش غذایی آن افزود.
بهترین سبزی كه می ‌توان به عنوان سالاد در سحر مصرف كرد، كاهو است. این سبزی در مقایسه با سایر سبزی‌ ها، دارای آب بسیار بالایی است و به همین دلیل می ‌تواند از احساس تشنگی در طول روز بكاهد و فیبر بالای آن مانع ابتلای روزه‌ داران به یبوست می‌ شود.
بهترین برنامه ی غذایی كه برای افطار می ‌توان در نظر گرفت، برنامه ای است كه حاوی مایعات و قندهای ساده قابل جذب سریع باشد، زیرا در زمان افطار، قند خون در پایین ‌ترین حد خود قرار گرفته و می‌ تواند یكی از علل سردردهای نزدیك افطار باشد.
به همین دلیل توصیه می ‌شود افطاری با خرما و آب گرم،‌ چای كم رنگ یا شیر ولرم شروع شود كه نیاز شدید به مواد قندی به سرعت برطرف شود و بدن آمادگی بهتری برای استفاده از مواد غذایی دیگر را پیدا كند.
بنابراین در وعده افطار نباید یك دفعه حجم زیادی از غذا یا مایعات وارد معده شود، زیرا اتساع ناگهانی معده باعث بروز اختلال در جریان خون دیگر اندام‌ ها و اعضای بدن می شود و از طرفی باعث بروز سوء هاضمه نیز می ‌گردد.
باید غذای اصلی در وعده افطار كم كم و به تدریج صرف شود. مصرف نوشیدنی‌ های سرد در افطار ممكن است علایم ناراحت كننده گوارشی را در فرد روزه ‌دار به وجود آورد و باید از این عمل خودداری كرد.

بین افطار و شام فاصله نیندازید

یك متخصص تغذیه با تاكید بر صرف وعده سحری در ایام روزه‌داری و بیان این كه لازم است وعده افطار و شام، یك وعده در نظر گرفته شوند و فاصله‌ای میان آنها ایجاد نشود، گفت:
روزه‌داری صحیح به نوعی خانه تكانی بدن محسوب می‌شود، زیرا بسیاری از بافت‌های بدن از جمله بافت چربی تجزیه شده و بازسازی می‌شود.
دكتر مسعود كیمیاگر در گفت‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان ایسنا، با اشاره به تغییرات ایجاد شده در بدن به دنبال روزه داری، گفت: بدن همواره در حال تجزیه و بازسازی است.
بافت‌های بدن نیز هر كدام از نیمه عمر خاص خود برخوردارند. به عنوان مثال نیمه عمر سلول‌های دستگاه گوارش 48 ساعت و گلبول‌های قرمز 120 روز است. به دنبال روزه گرفتن به شیوه صحیح، بخشی از بافت‌های چربی بدن شكسته و بازسازی می‌شوند.
دكتر كیمیاگر ادامه داد: تحقیقات نشان می‌دهد با روزه‌داری سطح چربی‌های خون به سمت چربی‌های مثبت تغییر می‌كند و به این ترتیب نسبت كلسترول خوب (HDL) ‌به كلسترول بد (LDL) بهبود می‌یابد.
وی با اشاره به آداب غذایی روزه‌داری ماه رمضان و با تاكید بر مصرف وعده سحری در این ماه، گفت: عدم استفاده از وعده سحری سبب افت قند خون و كاهش هوشیاری شده و این امر سبب می‌شود فرد در طول روز كارایی لازم را نداشته باشد. همچنین عده‌ای به دلیل نخوردن سحری، وعده شام را دیر مصرف می‌كنند كه این امر ممكن است سبب شود فرد خواب راحتی نداشته باشد.
وی با تاكید بر روزه گرفتن با روشی صحیح و اصولی، ادامه داد: در ایام ماه رمضان به دنبال روزه‌داری، یك وعده غذایی حذف می‌شود. به این ترتیب 20 تا 30 درصد كمتر از دیگر ایام سال غذا مصرف می‌شود و باید در نظر داشت در دو وعده باقی مانده نباید پرخوری کرد.
متاسفانه در برخی موارد، در ایام روزه داری بیشتر از زمان‌های دیگر از گوشت، مرغ، شیرینی جات و مواد پرچرب استفاده می‌شود.
دكتر كیمیاگر با اشاره به توصیه‌های تغذیه‌ای در هنگام افطار، گفت: بر خلاف عده‌ای كه معتقدند باید میان افطار و شام فاصله باشد، لازم است كه وعده افطار و شام با هم در نظر گرفته شوند، زیرا افطار خود یك وعده غذایی كامل است.
در مجموع لازم است دو وعده سحر و افطار در ماه رمضان مورد توجه قرار گیرد و در عین حال از پرخوری پرهیز کرد.
این متخصص تغذیه توصیه كرد به منظور جلوگیری از تشنگی در ایام روزه‌داری از مصرف مواد غذایی مانند ماكارونی، مصرف زیاد پلو و ته دیگ در وعده سحری باید خودداری کرد و گفت: مصرف سالاد، سبزیجات و غلات سبوس‌دار در وعده سحری می‌تواند گرسنگی و تشنگی را عقب بیاندازد، زیرا این مواد دارای فیبر زیادی بوده و به تدریج جذب بدن می‌شوند. مصرف چای کمرنگ در وعده سحر نیز توصیه می‌شود، اما مصرف زیاد آن به دلیل ادرار آور بودن و به دنبال آن ایجاد تشنگی، توصیه نمی‌شود.
این متخصص تغذیه با تاكید بر اینكه نباید هنگام افطار در مصرف شیرینی جات از جمله زولبیا و بامیه زیاده روی کرد، گفت: در برخی موارد، شرایط طبخ و روغن مورد استفاده در تهیه این شیرینی‌ها، مورد تایید نیست. بهتر است روزه داران ابتدا با خرما افطار كنند و سپس معده با صرف غذایی رقیق و ولرم مانند شیر یا سوپ برای مصرف غذای اصلی آماده شوند.
آش رشته و امثال آن برای افطار مناسب نیستند و می‌توانند به عنوان یك وعده غذایی مورد استفاده قرار گیرند.

تشنگی تابستان و ماه رمضان را قابل تحمل تر کنید

گرمای تابستان از یک طرف و روزه‌داری و عطش از طرف دیگر باعث شده برخی از افراد نتوانند مثل سال‌های قبل روزه‌های خود را بگیرند و همواره از این بابت ناراحت باشند. از گرسنگی که بگذریم تشنگی عامل بسیار بسیار مهم‌تری در این میان است. روزه‌داری برای برخی افراد مسن، بیماران دیابتی و کلیوی خیلی وقت‌ها به دلیل خطر بی‌آبی و تشنگی است که تهدیدکننده زندگی بوده و از طرف پزشک ممنوع اعلام می‌شود. متأسفانه خوردن 10 لیوان آب بین افطار تا سحر هم این مشکل را حل نمی‌کند و نمی‌تواند آب مورد نیاز روزانه برای پیشگیری از دهیدراتاسیون را تامین کند.
متخصصان تغذیه و رژیم درمانی اظهار می‌کنند که مصرف زیاد آب در بین غذای سحر، به امید جلوگیری از تشنگی در طول روز، اشتباه است زیرا باعث رقیق شدن شیره معده و در نتیجه نفخ و اختلال در هضم می‌شود. ما در این جا راه‌حل‌های دیگری برای این مشکل داریم. نمی‌گوییم مایعات مصرفی دیگر خود را قطع کنید و این مواد غذایی را مصرف کنید و فقط می‌خواهیم یک لیست غذایی هوشمند برای کنترل آب در بدن را به شما معرفی کنیم:

سیب
سیب میوه‌ای 4 فصل است که در تمام نقاط دنیا هم وجود دارد. سیب می‌تواند واقعاً یک هدیه بهشتی برای فصل گرما و روزه‌داری باشد. محتوای بالای فیبر پکتین و ریزمغذی‌های سرشار، آن را به یک میوه‌ی پرخاصیت و نگه‌دارنده آب در بدن تبدیل کرده است. این میوه مخصوصاً برای کسانی که تنفس خشک دارند می‌تواند به عنوان یک مخزن آب و مرطوب‌کننده تنفس باشد. مثل کسانی که در نواحی گرم و خشک زندگی می‌کنند؛ یعنی همان شرایطی که در تابستان با دهان روزه برای همه ما پیش می‌آید.

موز
شاید جالب باشد که بدانید موز که خود یک میوه‌ی استوایی و گرمادوست است می‌تواند رفع کننده تشنگی و عطش باشد. موز رسیده از دیگر میوه‌های کنترل‌کننده تشنگی است. قطعاً یکی از علت‌های این خاصیت محتوای بالای فیبر محلول و توانایی نگهداری آب در بدن است. این در حالی است که موز کال و نرسیده خود می‌تواند یک عطش آور به تمام معنا باشد.
مصرف آب کافی باید از یک تا دو ساعت بعد از صرف افطار شروع شده و بین وعده افطاری تا سحری، 6 تا 8 لیوان آب یا مایعات دیگر نوشیده شود

نارگیل
نارگیل را این‌طور نگاه نکنید که پوست سخت و خشکی دارد. نارگیل مهربان‌تر از این حرف‌هاست. آب نارگیل به دلیل خواص بی‌شماری که برای بدن دارد همچنین قدرت بالای آن در رفع تشنگی و هیدراته نگه داشتن بدن امروزه به یکی از پرطرفدارترین نوشیدنی‌ها تبدیل شده است. نوشیدنی پرانرژی، پرخاصیت، رفع‌کننده تشنگی و حفظ آب در بدن؛ یعنی دقیقاً همان چیزهایی که یک فرد روزه‌دار به آن‌ها احتیاج دارد.

خیار
خیار از جمله سبزی‌های دوست‌داشتنی است که برخلاف سایر سبزی‌ها محتوای فیبر کمی دارد و درصد بالایی از آن را آب تشکیل می‌دهد. البته ما هم همیشه آن را در میان میوه‌ها قرار می‌دهیم و می‌خوریم. خیار می‌تواند به عنوان یک رفع کننده تشنگی و یک دیورتیک قوی عمل کند و حفظ‌کننده شادابی بدن باشد.

انگور
در فصل تابستان کمتر خوراکی را پیدا می‌کنید که به اندازه انگورِ خنک و از یخچال درآمده نشاط‌آور باشد. آب آن هم که دیگر جای خود را دارد. انگور یک میوه‌ی فوق‌العاده نه تنها در رفع تشنگی بلکه در کاهش دمای بدن و پیشگیری از تعریق و گرگرفتگی است که مخصوصاً می‌تواند به کمک خانم‌های دچار علائم آزارنده یائسگی بشتابد.

انبه
برای رسیدن به خواص متعدد انبه برای سلامتی بهترین کار آن است که آن را به صورت خام، خردشده و خنک مصرف کنید. سالاد میوه می‌تواند یکی از بهترین راه‌ها برای مصرف مخلوطی از این میوه‌ها باشد. فراموش نکنید بهترین زمان برای مصرف این سالاد میوه در ماه رمضان بعد از شام و قبل از سحر است.
و اما سدیم! یک متهم اصلی در ایجاد تشنگی است
تأثیر سدیم و نمک در افزایش فشارخون و تنظیم تشنگی و میزان آب بدن را همه ما می‌دانیم؛ بنابراین اگر غذاهای پر نمک و پر سدیم را در رژیم خود به حداقل برسانیم علاوه بر اینکه خطر ابتلا به فشارخون را کاهش خواهیم داد، عطش و تشنگی ما نیز کنترل می‌شود.
* غذاهای شور و نمکی شما را تشنه می‌کنند و نیاز بدن به آب برای هیدراته ماندن را بالاتر می‌برند.
* سبزیجات برگ سبز تازه نسبت به انواع کنسرو شده آن، هم حاوی سدیم کمتری هستند و هم آب بیشتر. به علاوه آن که الکترولیت‌های مورد نیاز بدن را در حد متعادل تامین می‌کند.
* غذاهای دارای آب مخفی را بشناسید و به رژیم خود وارد کنید؛ مانند ژلاتین، یخ، سوپ، سس و هندوانه.
* دقت داشته باشید که برخی مواد غذایی قندی و شیرینی‌هایی که البته این روزها زولبیا و بامیه از محبوب‌ترین آن‌ها هستند، غلظت مایعات بدن را افزایش می‌دهند و در نتیجه روزه‌دار احساس تشنگی می‌کند. توصیه می‌شود برای پیشگیری از افزایش غلظت مایعات بدن از قندهای گیاهی مانند خرما به جای زولبیا و بامیه استفاده شود.
متخصصین تغذیه و رژیم درمانی می‌گویند مصرف آب کافی باید از یک تا دو ساعت بعد از صرف افطار شروع شده و بین وعده افطاری تا سحری، 6 تا 8 لیوان آب یا مایعات دیگر نوشیده شود. نوشیدن آب و مایعات مانند چای کم رنگ و آب جوش در فاصله بین افطار تا سحر برای جلوگیری از کم شدن آب بدن و دفع بهتر سموم بسیار مفید است.

منبع: سایت تیبان