میگرن سومین بیماری شایع جهان است که دارای درد ضربان‌دار از شدت متوسط تا شدید است. سردرد میگرنی یکی از ناتوان کننده‌ترین اشکال سردرد است. میگرن با سردردهای شدید مشخص می‌شود و اغلب با تهوع، استفراغ و افزایش حساسیت به صدا و نور در اوج حمله همراه است.
اوج شدت حملات میگرنی در سنین ۲۰ تا ۶۰ سال است و پس از ۶۰ سالگی شدت این حملات کاهش یافته و در برخی از بیماران با افزایش سن حملات میگرن متوقف می شود.
تشخیص سردردهای میگرنی بر اساس سابقه بالینی، علائم گزارش شده و رد احتمال سایر عوامل، انجام می‌شود. رایج‌ترین طبقه‌بندی سردرد میگرنی شامل سردردهای بدون پیش درآمد یا اورا (Aura) (که قبلا به عنوان میگرن معمولی شناخته می‌شد) و سردردهای همراه با پیش درآمد یا اورا (که قبلا به عنوان میگرن کلاسیک شناخته می‌شد) است.
میگرن می‌تواند در کودکی شروع شود و یا ممکن است تا اوایل بزرگسالی بروز نکند. احتمال ابتلا به میگردن در زنان نسبت به مردان بیشتر است. سابقه خانوادگی یکی از مهم‌ترین ریسک فاکتورهای ابتلا به میگرن است.
علائم و نشانه های میگرن
علائم میگرن ممکن است یک تا دو روز قبل از خود سردرد شروع شوند. این مرحله، به عنوان مرحله‌ی پیش‌نشانه شناخته می‌شود. علائم این مرحله می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• میل شدید به غذا
• افسردگی
• خستگی یا پایین بودن انرژی
• خمیازه‌ی مکرر
• بیش‌فعالی
• تحریک‌پذیری
• سفتی گردن
در میگرن همراه با پیش درآمد یا اورا، اورا بعد از مرحله پیش‌نشانه رخ می‌دهد. در طول اورا، شما ممکن است مشکلاتی در دید، ادراک، حرکت و صحبت داشته باشید. مثال‌هایی از این مشکلات عبارتند از:
• مشکل در صحبت کردن به طور واضح
• احساس مور مور یا سوزن سوزن شدن در صورت، بازوها یا پاها
• دیدن اشکال، نورها یا لکه‌های روشن
• از دست دادن دید به صورت موقت
مرحله‌ی بعدی، فاز حمله است. این مرحله، حادترین یا شدیدترین فاز درد میگرن اصلی است. در برخی افراد، این مرحله می‌تواند با اورا هم‌پوشانی داشته باشد یا در طول اورا رخ دهد. علائم فاز حمله ممکن است از ساعت‌ها تا روزها طول بکشد و ممکن است از فرد به فرد متفاوت باشد. برخی علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• افزایش حساسیت به نور و صدا
• تهوع
• سرگیجه یا احساس ضعف
• درد یک طرف سر، سمت چپ یا راست یا جلو یا گیجگاه
• سردرد ضربان‌دار و ذق ذق‌کننده
• استفراغ
بعد از فاز حمله، فرد اغلب فاز پس‌نشانه را تجربه می‌کند. در طول این فاز، معمولا تغییراتی در حالت و احساسات فرد رخ می‌دهد. این تغییرات می‌تواند از احساس سرخوشی و خوشحالی شدید تا احساس خستگی و بی‌حالی متغیر باشد. سردردی خفیف و گنگ نیز ممکن است هم‌چنان تداوم داشته باشد.
طول و شدت سردرد در این فازها می‌تواند در افراد مختلف، درجات متفاوت داشته باشد. گاهی اوقات ممکن است از یک فاز جهش شود و حمله میگرنی بدون ایجاد سردرد، رخ دهد.
درد میگرن
مردم معمولا درد میگرن را به صورت زیر توصیف می‌کنند:
• ضربان‌دار
• ذق ذق‌کننده
• سوراخ‌کننده
• کوبنده
• ناتوان‌کننده و طاقت‌فرسا
تست‌های میگرن
پزشکان میگرن را با شنیدن علائم شما، دریافت یک سابقه پزشکی یا خانوادگی دقیق و اجرای یک معاینه‌ی فیزیکی برای رد سایر عوامل بالقوه، تشخیص می‌دهند. روش‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر آی، می‌توانند احتمال سایر عوامل مانند موارد زیر را رد کنند:
• تومورها
• ساختارهای ناهنجار مغزی
• سکته مغزی
آیا درمان موثری برای حملات میگرنی وجود دارد؟
درمان میگرن به شما در جلوگیری از حمله کمک می‌کند. گاهی اوقات این بیماری می‌تواند صرفاً با تغییراتی در سبک زندگی و عادات روزمره تسکین یابد، اما گاهی ممکن است برای بهبود نیاز به مشورت با پزشک و تشخیص آن باشد.
درمان پزشکی و اصلاح سبک زندگی، همراه با یکدیگر می‌توانند در خلاص شدن از شر این بیماری کمک کنند. برخی از تغییرات در سبک زندگی به شما در کاهش دفعات و شدت حملات کمک کند.
تغییر در سبک زندگی می‌تواند در کاهش حملات و شدت آن کمک کند، مانند:
• خواب کافی و با کیفیت خوب
• کاهش استرس
• نوشیدن مقدار زیادی آب
• ورزش خفیف منظم
• کاهش مصرف گلوتن
محققان و پزشکان متخصص در تلاش برای ریشه‌یابی و دلیل سردردهای میگرنی می‌باشند. با توجه به نوع میگرن و همچنین شدت علائم، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
• داروهای میگرن برای پیشگیری
• تزریق بوتاکس یا دیسپورت
• ماساژ درمانی
• تزریق درمانی
• طب سوزنی
• بلوک‌های عصبی
پزشک شما همچنین به شما نکاتی را که می‌تواند سبب کاهش حملات میگرنی شود، آموزش می‌دهد. بنابراین می‌توانید با درمان مناسب میزان میگرن را کاهش داده یا شدت حملات خود را به حداقل برسانید.
درمان میگرن
میگرن نمی‌تواند درمان شود ولی پزشک مغز و اعصاب می‌تواند به شما در مدیریت آن کمک کند تا کمتر به آن دچار شده و در زمان بروز آن، علائم کمتری داشته باشید. درمان، همچنین می‌تواند به شما کمک کند تا میگرنی که در حال حاضر دارید، شدت کمتری داشته باشد.
برنامهی درمانی شما به عوامل زیر بستگی دارد:
• سن شما
• تعداد دفعات بروز میگرن
• نوع میگرنی که دارید
• شدت میگرن، بر اساس طول آن، میزان درد و بازدارندگی آن از رفتن به سر کار یا مدرسه
• شامل تهوع یا استفراغ به همراه دیگر علائم بودن
• دیگر بیماری‌هایی که دارید و داروهایی که ممکن است مصرف کنید
برنامهی درمانی ممکن است شامل ترکیبی از موارد زیر باشد:
• درمان‌های خانگی خودمراقبتی میگرن
• تغییرات سبک زندگی، شامل مدیریت اضطراب و دوری از محرک‌های میگرن
• مسکن‌های OTC (بدون نیاز به نسخه) یا داروهای میگرن، از قبیل NSAIDها یا استامینوفن (تایلنول)
• داروهای میگرن نیازمند به نسخه، که روزانه برای پیشگیری از میگرن و کاهش تعداد دفعات بروز آن مصرف می‌شوند
و داروهای میگرن نیازمند به نسخه که به محض شروع سردرد، برای پیشگیری از شدید شدن میگرن و تسکین علائم استفاده می‌شوند
• داروهای نیازمند به نسخه برای کمک به بهبود تهوع یا استفراغ
• هورمون درمانی در صورتی که میگرن با چرخه‌ی قاعدگی شما در ارتباط باشد
• مشاوره
• مراقبت‌های جایگزین که ممکن است شامل بیوفیدبک (بازخورد زیستی)، مدیتیشن یا مراقبه، فشاردرمانی یا طب سوزنی باشد
درمان‌های خانگی میگرن
شما می‌توانید چندین چیز را در خانه برای کمک به تسکین درد ناشی از میگرن امتحان کنید:
• دراز کشیدن در یک اتاق تاریک و ساکت
• ماساژ دادن کف سر یا گیجگاه‌ها
• قرار دادن یک حوله سرد روی پیشانی یا پشت گردن
تزریق سم بوتولینوم (دیسپورت) برای درمان سردرد میگرنی
وقتی که روش‌های دارویی قادر به پیشگیری از بروز حملات میگرنی نباشند، می‌توان از تزریق دیسپورت استفاده نمود که به دلیل حساسیت و نیاز به دقت بالای این اقدامات در ناحیه سر و صورت و گردن باید توسط پزشک متخصص انجام شود.
این روش شامل: بلوک گانگلیون اسفنوپالاتین، بلوک گانگلیون ستاره‌ای، بلوک اعصاب پس سری یا تزریق سم بوتولنیوم (دیسپورت) است. پزشک متخصص با تزریق دیسپورت به چندین نواحی اطراف سر و گردن، درمان می‌کنند.
این روش‌های درمانی برای افراد منتخب ۱۸ سال به بالا که در ماه ۱۵ روز یا بیشتر میگرن تجربه می‌کنند، تایید شده است.
ممکن است چهار هفته یا بیشتر پس از تزریق طول بکشد تا شاهد اثرات دیسپورت و کاهش دفعات میگرن خود باشید و نیاز به تکرار تزریق می‌باشد. تزریق بوتاکس (botulinumtoxin) حدود هر ۱۲ هفته برای جلوگیری از میگرن در برخی از افراد کمک می‌کند.
طب سوزنی و درمان میگرن
اگرچه مطالعات قطعی در مورد استفاده از طب سوزنی جهت درمان میگرن نشده است، اما در بعضی بیماران ممکن است موثر باشد. از آنجا که پاسخ به درمان متغیر است برخی از پزشکان این درمان را توصیه نمی‌کنند.
در این روش درمانی، یک پزشک بسیاری از سوزن‌های یکبار مصرف نازک را در چندین قسمت از پوست شما در نقاط مشخص قرار می‌دهد
داروهای میگرن
داروها نیز می‌توانند برای پیشگیری از وقوع میگرن یا درمان آن در صورت بروز، استفاده شوند. شما ممکن است با مصرف داروهای OTC تسکین پیدا کنید. با این حال، اگر داروهای OTC موثر نبود، ممکن است پزشکتان تصمیم بگیرد داروهای دیگری تجویز کند.
این گزینه‌ها بر اساس شدت میگرن و دیگر بیماری‌های شما انتخاب می‌شوند. گزینه‌های دارویی، شامل موارد پیشگیری‌کننده و موارد درمانی در طول فاز حمله است.
سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو
استفاده‌ی مکرر یا بازگشتی از هرکدام از داروهای سردرد می‌تواند باعث آن‌چه که به عنوان سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو (قبلا به آن سردرد بازگشتی گفته می‌شد) شناخته می‌شود، شود. افراد مبتلا به میگرن ریسک بیشتری برای ابتلا به این عارضه دارند.
زمانی که در حال تعیین شیوه مواجهه با سردردهای میگرنی هستید، با دکتر مغز و اعصاب خود در مورد تناوب و میزان مصرف دارو و جایگزین‌های آن صحبت کنید.
چه چیزی باعث میگرن می‌شود؟
محققان، دلیلی قطعی برای میگرن شناسایی نکرده‌اند. با این حال، آنها چندین عامل کمک‌کننده که می‌توانند این بیماری را تحریک کنند، یافته‌اند. این عوامل شامل تغییرات در مواد شیمیایی درون مغز، برای مثال کاهش در سطوح سروتونین، یک ماده‌ی شیمیایی درون مغز، است.
دیگر فاکتورهایی که ممکن است میگرن را تحریک کنند، شامل موارد زیر هستند:
• نورهای روشن
• گرمای شدید، یا دیگر تغییرات شدید هوا
• کم‌آبی
• تغییر در فشار جوی
• تغییرات هورمونی در زنان، از قبیل نوسان استروژن و پروژسترون در طول قاعدگی، بارداری یا یائسگی
• اضطراب بیش از حد
• صداهای بلند
• فعالیت فیزیکی شدید
• رد کردن و حذف برخی وعده‌های غذایی
• تغییرات در الگوی خواب
• استفاده از داروهای خاص مثل ضدبارداری‌های خوراکی یا نیتروگلیسرین
• بوهای نامعمول
• غذاهای خاص
• سیگار کشیدن
• مصرف الکل
• مسافرت
در صورتی که میگرن را تجربه می‌کنید، ممکن است پزشکتان از شما بخواهد که یک دفتر برای ثبت سردردهایتان داشته باشید. نوشتن این‌که در حال انجام چه کاری بوده‌اید، چه غذایی خورده‌اید و چه داروهایی قبل از شروع میگرن مصرف کرده‌اید، می‌تواند به شما در شناسایی عوامل محرک کمک کند. سعی کنید عوامل دیگری که باعث میگرن می‌شوند یا شروع آن را تحریک می‌کنند، پیدا کنید.
غذاهایی که میگرن را تحریک می‌کنند
غذاها یا چاشنی‌های غذایی خاص ممکن است احتمال بیشتری داشته باشد که میگرن را تحریک کنند. این مواد شامل موارد زیر است:
• نوشیدنی‌های الکلی یا کافئین‌دار
• افزودنی‌های غذایی مانند نیترات‌ها (نگهدارنده‌ی گوشتهای فرآوری شده)، آسپارتام (قند مصنوعی) یا مونوسدیم
گلوتامات (MSG)
• تیرامین، که به طور طبیعی در برخی غذاها وجود دارد
همچنین، تیرامین زمانی که غذا تخمیر شده یا می‌ماند، مقدارش در غذا افزایش می‌یابد. این موضوع شامل غذاهایی هم‌چون پنیرها، کلم ترش و سس سویای مانده است. با این حال، تحقیقات، هم‌چنان در حال بررسی دقیق‌تر نقش تیرامین در میگرن است. تیرامین ممکن است در برخی افراد به جای محرک، محافظی در برابر سردرد باشد.
حملات میگرن یا سردرد میگرنی چند روز طول میکشد؟
بیشتر حملات میگرن از ۴ تا ۷۲ ساعت طول میکشد. اگرچه درمان موثر می‌تواند آنها را به چند ساعت کوتاه کند. از طرف دیگر، برخی از حملات میگرنی می‌توانند حتی بیش از ۷۲ ساعت ادامه داشته باشند.
داشتن میگرن می‌تواند ناتوان کننده باشد و منجر به از دست دادن روزهای مدرسه یا کار، بهره‌وری کم در مدرسه یا کار، عدم توانایی انجام مسئولیت‌های خانه و از دست دادن فعالیت‌های خانوادگی، اجتماعی و اوقات فراغت شود.
انواع میگرن
انواع بسیاری از میگرن وجود دارد. دو نوع از رایج‌ترین انواع میگرن، میگرن بدون اورا و میگرن همراه با اورا است. برخی افراد هر دو نوع میگرن را دارند.
میگرن بدون پیش‌درآمد یا اورا
این نوع میگرن قبلا میگرن معمولی نامیده می‌شد. بیشتر افراد مبتلا به میگرن، پیش‌درآمد یا اورا را تجربه نمی‌کنند.
بر اساس گفته‌ی انجمن بین المللی سردرد، افرادی که میگرن بدون اورا دارند، حداقل ۵ حمله با خصوصیات زیر داشته‌اند:
• حمله‌ی سردردی که در صورت عدم درمان یا پاسخ ندادن درمان، معمولا ۴ تا ۷۲ ساعت طول میکشد.
• سردردی که حداقل دو تا از ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
• تنها در یک طرف سر رخ می‌دهد (یک‌طرفه)
• درد، ضربان‌دار یا ذق ذق‌کننده است.
• سطح درد، متوسط یا شدید است.
• درد با حرکت، مثلا با راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها، بدتر می‌شود.
• سردردی که حداقل یکی از ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
• شما را حساس به نور می‌کند (نورهراسی)
• شما را حساس به صدا می‌کند (صداهراسی)
• تهوع با یا بدون استفراغ یا اسهال دارید.
• سردرد توسط مشکل یا تشخیص دیگری ایجاد نشده است.
میگرن همراه با پیش‌درآمد یا اورا
این نوع میگرن قبلا به عنوان میگرن کلاسیک، میگرن عارضه‌دار و یا میگرن همی‌پلژیک (نیمه فلج‌کننده)، شناخته می‌شد. میگرن همراه با اورا در ۲۵ درصد افراد مبتلا به میگرن رخ می‌دهد.
بر اساس گفته‌ی انجمن بین‌المللی سردرد، شما باید حداقل دو حمله با خصوصیات زیر را داشته باشید:
اورایی که از بین می‌رود، کاملا برگشت‌پذیر است و شامل حداقل یکی از علائم زیر است:
• مشکلات بینایی (رایج‌ترین علامت اورا)
• مشکلات حسی بدن، صورت یا زبان مانند بی‌حسی، مورمور شدن یا گیجی
• مشکل در صحبت کردن یا مشکلات زبانی
• مشکل در حرکت کردن یا ضعف، که ممکن است تا ۷۲ ساعت طول بکشد.
• علائم مربوط به ساقه‌ی مغز که شامل موارد زیر است:
• مشکل در صحبت کردن یا دیس‌آرتری (صحبت ناواضح)
• سرگیجه (احساس دوران)
• وز وز یا زنگ زدن گوش
• مشکل در شنیدن
• دوبینی
• آتاکسی یا ناتوانی در کنترل حرکات بدن
• کاهش هوشیاری
• مشکلات چشمی تنها در یک چشم، شامل دیدن پرتوهای نور، نقاط کور یا کوری موقت (زمانی که این علائم رخ دهد به آن، میگرن رتینال یا میگرن شبکیه گفته می‌شود)
اورایی که حداقل دو تا از ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
• حداقل یکی از علائم در طول ۵ دقیقه یا بیشتر به تدریج شدت یابد
• هر یک از علائم اورا بین ۵ دقیقه تا یک ساعت طول بکشد (اگر شما سه علامت داشته باشید، ممکن است تا سه ساعت طول بکشند)
• حداقل یک علامت اورا تنها در یک طرف سر رخ دهد، از قبیل مشکل در دید، صحبت یا مشکلات زبانی
• اورا همراه با سردرد یا یک ساعت پیش از آغاز آن رخ دهد
سردرد توسط دیگر مشکلات سلامتی ایجاد نشده باشد و احتمال حمله‌ی ایسکمیک زودگذر رد شده باشد.
اورا معمولا پیش از شروع سردرد آغاز می‌شود، ولی می‌تواند با شروع سردرد ادامه یابد. از طرف دیگر، اورا ممکن است هم‌زمان با سردرد آغاز شود.
