گرمازدگی در تابستان وضعیتی است که به دلیل گرمای بیش از حد هوا ، سیستم تنظیم کننده دمای بدن خراب می‌شود .
هنگامی که فرد در یک محیط خیلی گرم یا مرطوب قرار می‌گیرد یا اینکه فعالیت بدنی شدیدی دارد، برای رها شدن از این گرمای زیاد، مکانیسم هایی در بدن فعال می شوند که باعث بروز گرمازدگی در فرد می شوند.
علائم گرمازدگی شامل
▪ افزایش دمای بدن،
▪ پوست خشک و داغ ،
▪ تنفس سریع ،
▪ گیجی
▪ بیهوشی.
اولین اقدام در حالت گرمازدگی ، کاهش دمای بدن با روش کنترل شده ای است.
برای جلوگیری از گرمازدگی ، آب زیادی بنوشید و هنگام فعالیت بدنی زیاد در هوای گرم ، بار ( وسایل ) زیادی با خودتان حمل نکنید.
گرمازدگی چیست؟
گرمازدگی موقعیتی حادّ و تهدید کننده زندگی است که در این حالت سیستم تنظیم کننده دمای بدن ، به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در هوای گرم یا تولید بیش از حدّ گرما در بدن و یا وجود هر دو حالت ، از کار می افتد.
در این حالت بدن نمی تواند گرمای اضافی خود را دفع کند، در نتیجه دمای بدن خیلی افزایش می یابد که می تواند اندام های اصلی را تخریب کند.
در گرمازدگی به دلیل دفع زیاد آب و املاح ( نمک ) ، بدن دچار خستگی و ضعف می شود.
گرمازدگی می تواند باعث گرفتگی عضلات نیز شود که با احساس درد در دست ها، پاها و گاهی شکم همراه است.
ارتباط ماسک و گرمازدگی
بر استفاده از ماسک در این روزها بسیار تأکید می‌شود و کادر پزشکی توصیه می‌کنند با وجود گرمای تابستان در تجمعات و فضاهای بسته تمام افراد به منظور جلوگیری از شیوع و ابتلا به ویروس، از ماسک استفاده کنند. اما برخی افراد گرما را بهانه‌ای برای استفاده نکردن از ماسک عنوان می‌کنند. عباسی می‌گوید: «ماسک عاملی برای گرمازدگی نیست اما افرادی که به هر دلیل ماسک را عاملی برای این موضوع می‌دانند، بهتر است از ماسک جراحی که نازک‌تر است، استفاده کنند؛ چرا که این نوع ماسک برای افراد عادی کفایت می‌کند. همچنین می‌توان در اماکن روباز و خلوت در صورت نزدیک نبودن افراد به یکدیگر ماسک را درآورد اما نباید به هیچ عنوان ماسک را خیس کنند، زیرا ماسک خیس کارایی محافظتی‌اش را تا حد زیادی از دست می‌دهد. در صورتی که فرد با ماسک دچار سرگیجه یا مشکل در نفس کشیدن شد باید به‌سرعت به‌جای خلوت و سایه برود، ماسک خود را بردارد و استراحت کند. در صورت تداوم علایم، فرد باید به پزشک مراجعه کند.»
گرمازدگی را جدی بگیرید
در دماهای متفاوت، تأثیر گرما بر افراد متفاوت است. نواحی جنوبی، کویر و حتی نواحی شمالی کشور به علت نزدیکی به دریا دارای گرمای قابل توجهی است؛ همچنین در شهرهای کوهستانی به علت عادت نداشتن به گرما، افراد در فصل تابستان با مشکلاتی مواجه می‌شوند، اما گاهی گرمازدگی با عرق‌سوز شدن خاتمه پیدا می‌کند. اگر دما از حدی بالاتر برود، سبب از دست رفتن آب و الکترولیت قابل توجهی در بدن می‌شود و در مراحل اولیه گرمازدگی به‌صورت خفیف و اگر از آن پیشگیری نشود، به شکل شدید رخ می‌دهد.
سوختگی درجه یک، یکی از شایع‌ترین علایمی است که بر اثر اشعه ماورای بنفش ایجاد می‌شود اما اگر کمی این گرمازدگی بیشتر شود، عوارضی همچون گرفتگی عضلات، کوفتگی بدن، تعریق و از دست رفتن آب و نمک را به دنبال دارد و به علت افزایش دمای بدن، فرد دچار ضعف و بی‌حالی می‌شود.
البته در این مرحله عارضه‌ای چندان جدی، افراد را تهدید نمی‌کند. به گفته این متخصص طب اورژانس، در چنین شرایطی تنها کافی است فرد را از محیط گرم دور کرد و به او مایعات خنک و آب نمک داد تا بهبود یابد. همچنین این افراد باید کم‌کم با محیط گرم مواجه شوند تا بدن بتواند خود را با افزایش دما تطبیق دهد. افرادی مانند نانواها، آهنگران و افرادی که با قیر و آسفالت سر و کار دارند و در معرض آفتاب هستند باید از تهویه‌های خنک‌کننده استفاده کنند.
این متخصص طب اورژانس تنها نوشیدن آب را هنگام گرمازدگی کافی نمی‌داند و توصیه می‌کند خوراندن مایعات حاوی نمک و شکر به فردی که دچار گرمازدگی شده است بسیار مهم است، زیرا جبران‌کننده آب از دست رفته و قند بدن است.
چطور باید به فرد گرمازده کمک کرد
اگر فردی در گرمای هوا دچار سردرد، سرگیجه، بی‌اشتهایی، گرفتگی عضلات، افزایش تعداد تنفس و ضربان قلب، تشنگی بیش از حد و افزایش دمای بدن به بیش از ۳۸ درجه سانتی‌گراد شد، گرمازده شده است. در چنین شرایطی باید:
۱- او را به مکانی خنک و سایه ببرید.
۲- او را در وضع طاق‌باز بخوابانید و پاهایش را به آرامی دراز کنید.
۳- به فرد مقدار زیادی آب بنوشانید. نوشیدنی‌های ورزشی نیز می‌تواند به جای آب استفاده شود.
۴- پوست او را خنک کنید. از اسپری آب یا اسفنج خیس برای خنک‌کردن پوست فرد استفاده کنید. قرار دادن دستمالی خیس پشت گردن فرد هم مفید است. در صورت امکان پنکه و کولر را روشن کنید. تا زمانی که وضع فرد به حالت عادی بازگردد، پیش او بمانید. در مدت ۳۰ دقیقه با انجام این اقدامات باید دمای بدن فرد کاهش یابد و علایم او برطرف شود. در غیر این صورت، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
بالا رفتن دمای بدن و گرمازدگی یکی از شایع‌ترین شرایطی است که مردم سراسر جهان در طول تابستان با آن روبه‌رو هستند. یکی از دلایل عمده افزایش دمای بدن، قرار گرفتن طولانی مدت زیر نور خورشید است. دمای طبیعی بدن در محدوده 36/5 تا 37/5 درجه سانتی‌گراد قرار دارد. عدم توانایی بدن برای خنک شدن و بازگشت به دمای اولیه، باعث بروز این مشکل می‌شود. برای جلوگیری از گرمازدگی تابستان خوراکی‌هایی وجود دارند که می‌توانند به ما کمک کرده و دمای بدن را متعادل کنند.
گرمازدگی و افزایش دمای بدن با علایمی نظیر بی‌خوابی، احساس سوزش در چشم‌ها، بی‌نظمی سیستم گوارش، زخم معده، مشکلات هاضمه مانند اسیدیته و گاز معده همراه است. علاوه بر این مواردف برخی از افراد ممکن است دچار افزایش ضربان قلب شوند. جدا از نوشیدن آب، مصرف برخی خوراکی‌های خنک و آبدار در کاهش دمای بدن و جبران آب از دست رفته موثرند. در ادامه تعدادی از این خوراکی‌های شگفت انگیز را به شما معرفی می‌کنیم.
خیار
حدود 95 درصد خیار از آب تشکیل شده است، بنابراین یکی از بهترین خوراکی‌ها برای جلوگیری از گرمازدگی تابستان محسوب می‌شود. یک فنجان (128 گرم) خیار تنها 16 کالری دارد، همین موضوع می‌تواند این سبزی را به برنامه کاهش وزن تابستان امسال شما اضافه کند. آبدار بودن خیار همراه با فیبر غذایی، خیار را یک ماده موثر در دفع سموم بدن تبدیل می‌کند. مصرف روزانه خیار، آب مورد نیاز برای عملکرد بهتر دستگاه گوارش را تامین می‌کند. سعی کنید از پوست کندن خیار خودداری کنید زیرا پوست خیار حاوی مقدار قابل توجهی ویتامین ث است. بعلاوه، ویتامین ث به عنوان یکی از قدرتمندترین آنتی اکسیدان‌ها به شما کمک می‌کند تا از ابتلا به سرطان پوست ناشی از پرتوهای UVA/UVB در امان بمانید.
انار
دانه‌های انار سرشار از آب هستند. همچنین، این میوه غنی از آنتی اکسیدان‌های خاصی به نام پونیکالاجین است. این دسته از آنتی اکسیدان‌ها به قدری قدرتمندند که حتی بر آنتی اکسیدان‌های موجود در چای سبز نیز پیروز می‌شوند. پونیسیک اسید یک نوع اسید چرب است که از دانه‌های انار استخراج می‌شود. این میوه همچنین پر از اسید لینولئیک کونژوگه (یک روغن قوی با اثرات بیولوژیکی بیشمار) است. مطالعاتی صورت گرفته که نشان می‌دهد عصاره انار می‌تواند به کاهش سرعت تولید سلول‌های سرطانی غده پروستات و حتی مرگ آنها کمک کند.
موز
موز طعم شیرینی دارد و در عین حال طبع آن سرد است. این میوه می‌تواند با افزایش رطوبت و از بین بردن سموم، دمای بدن را پایین بیاورد. دفع سموم بدن می‌تواند اثرات ناشی از بیماری‌های قارچی و باکتریایی پوست را کاهش دهد. اگر پس از صرف یک وعده غذا دچار ناراحتی معده شدید و حالت تهوع پیدا کردید، بهترین خوراکی که می‌تواند به شما کمک کند موز است. 74 درصد موز از آب تشکیل شده، میوه‌های دیگری نیز وجود دارند که آب بیشتری نسبت به موز دارند، اما این میوه زرد سرشار از پتاسیم است که به تنظیم مایعات بدن پس از تعریق زیاد کمک می‌کند.
لیموترش
در طول تابستان، بدن شما به راحتی دچار کمبود آب می‌شود و این کم آبی می‌تواند منجر به خستگی و اضطراب افراد شود. نوشیدن یک لیوان آب همراه با چند قطره لیمو (یا تکه‌های لیمو) رطوبت از دست رفته بدن را باز گردانده و سطح pH آن را متعادل می‌کند. بزرگترین سیستم گردشی در بدن ما سیستم لنفاوی است. این سیستم دو برابر اندازه سیستم شریانی بوده و سموم و مواد زائد را از بدن ما خارج می‌کند. لیمو با تامین مایعات از دست رفته بدن به بهبود عملکرد سیستم لنفاوی کمک می‌کند.
طالبی
طالبی خنک، عطش شدید را فرو می‌نشاند و در تمام ماه‌های تابستان دسترسی به آن بسیار ساده است. مصرف یک برش طالبی طراوت و آب از دست رفته بدن را احیا می‌کند. طالبی کالری کمی دارد و 95% آن از آب تشکیل شده است که همین ویژگی آن را به میوه‌ای موثر برای جلوگیری از گرمازدگی تبدیل می‌کند. بنابراین، آب طالبی یا اسموتی طالبی می‌تواند یک نوشیدنی گوارا برای کودکان و بزرگسالان در فصل تابستان باشد و در عین حال، از گرمازدگی آنها جلوگیری کند.
هندوانه
یک هندوانه از 92 درصد آب تشکیل شده و علاوه بر خاصیت آبرسانی، سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف است. این میوه منبع خوبی از آنتی اکسیدان‌هایی مانند ویتامین آ، ویتامین ث، ویتامین ب 6، پتاسیم، منیزیم و فیبر غذایی است. از دیگر مزایای سلامتی هندوانه می‌توان به تقویت سیستم ایمنی در برابر عفونت‌ها و ویروس‌ها و حفظ سلامت چشم‌ها اشاره کرد. این میوه شگفت انگیز از طرف انجمن قلب آمریکا به عنوان یک غذای سالم برای تقویت قلب نیز مورد تایید قرار گرفته است.
نعنا
اگرچه مصرف آب به خودی خود برای تامین مایعات بدن کافی است، اما اضافه کردن چند برگ نعنا می‌تواند راهی عالی برای افزایش قابلیت سم زدایی و خنک کنندگی این مایع حیات بخش باشد. نعنا طعم و طراوت دلپذیری دارد، اما هیچ مزه خاصی را به آب آشامیدنی شما اضافه نمی‌کند. اگر در طول تابستان به دلیل کم آبی و گرمای هوا دچار سردرد می‌شوید، مصرف نعنا می‌تواند به کاهش سردرد شما کمک کند. در طول تابستان، اغلب مردم به دلیل گرما، احساس خستگی و خواب آلودگی می‌کنند. از آنجایی که نعنا در هوشیار نگه داشتن مغز و بهبود حافظه موثر است، می‌تواند از رخوت و بی‌حالی تابستانی جلوگیری کند.
سبزیجات برگ سبز
مصرف سبزیجات برگ سبز در طول سال مزایای بیشماری را به شما ارائه می‌دهد. افزودن آنها به رژیم غذایی روزانه نیز برای حفظ سلامتی شما مفید است، زیرا این سبزیجات حاوی مقدار زیادی آب هستند. به یاد داشته باشید، از پختن این نوع سبزیجات پرهیز کنید، چون با این کار مقدار زیادی از آب آنها تبخیر شده و از بین برود. بنابراین بهتر است آنها به صورت سالاد و همراه با کمی آبلیمو میل کنید.
پیاز
شاید تعجب کنید اگر به شما بگوییم که پیاز خاصیت خنک کنندگی دارد. خوردن پیاز به صورت خام ممکن است برای همه خوشایند نباشد، از این رو بهتر است پیاز را با لیمو و نمک مخلوط کرده و به صورت سالاد مصرف کنید. پیازهای قرمز سرشار از کوئرستین (یک فلاونوئید قدرتمند است که مزایای مختلفی برای سلامت انسان دارد) است و به عنوان یک ضد حساسیت طبیعی عمل می‌کند. همچنین، اضافه کردن پیاز به رژیم غذایی روزانه از پوست شما در برابر اشعه خورشید محافظت می‌کند.
خطر گرمازدگی در تابستان کرونایی
هر افزایش دمای بدن، تب نیست. شاید گرمازده شده‌اید. به گفته امید عباسی، متخصص طب اورژانس، گرمازدگی در دوران کرونا خطرناک‌تر از قبل است و می‌تواند سموم بدن را افزایش دهد و به اندام‌های داخلی مانند کبد و کلیه آسیب بزند.
گرمازدگی علایمی دارد که گاهی افراد آن را با نشانه‌هایی که در مورد کرونا شایع است، اشتباه می‌گیرند. یکی از این علایم افزایش دمای بدن است. امید عباسی می‌گوید: «ممکن است افزایش دمای بدن بر اثر گرمازدگی با تب، که یکی از علایم کروناست، اشتباه گرفته شود اما باید مردم بدانند افزایش دمای بدن بر اثر گرمازدگی به دلیل بالا بودن دمای بیش از حد محیط است اما در تب بیشتر عوامل داخلی بدن موثر است. برای تشخیص این دو از یکدیگر کافی است ارتباطات فرد در چند روز گذشته بررسی شود. اگر دمای بدن فرد بالا بود و علایمی مانند گلودرد، بدن‌درد و سرفه داشت و با وجود قرار گرفتن در محیط خنک باز هم دمای بدنش کاهش پیدا نکرد، می‌توان گفت بیمار تب دارد.»
ارتباط ماسک و گرمازدگی
بر استفاده از ماسک در این روزها بسیار تأکید می‌شود و کادر پزشکی توصیه می‌کنند با وجود گرمای تابستان در تجمعات و فضاهای بسته تمام افراد به منظور جلوگیری از شیوع و ابتلا به ویروس، از ماسک استفاده کنند. اما برخی افراد گرما را بهانه‌ای برای استفاده نکردن از ماسک عنوان می‌کنند. عباسی می‌گوید: «ماسک عاملی برای گرمازدگی نیست اما افرادی که به هر دلیل ماسک را عاملی برای این موضوع می‌دانند، بهتر است از ماسک جراحی که نازک‌تر است، استفاده کنند؛ چرا که این نوع ماسک برای افراد عادی کفایت می‌کند. همچنین می‌توان در اماکن روباز و خلوت در صورت نزدیک نبودن افراد به یکدیگر ماسک را درآورد اما نباید به هیچ عنوان ماسک را خیس کنند، زیرا ماسک خیس کارایی محافظتی‌اش را تا حد زیادی از دست می‌دهد. در صورتی که فرد با ماسک دچار سرگیجه یا مشکل در نفس کشیدن شد باید به‌سرعت به‌جای خلوت و سایه برود، ماسک خود را بردارد و استراحت کند. در صورت تداوم علایم، فرد باید به پزشک مراجعه کند.»
شباهت علایم گوارشی گرمازدگی و کرونا
کرونا هر روز رنگ عوض می‌کند و پیدایش علایم گوارشی در این بیماری، حل معمای آن را سخت‌تر کرده است. متخصص طب اورژانس تأکید می‌کند: «گاهی حالت تهوع و اسهال می‌تواند نشانه گرمازدگی باشد اما این علایم همیشگی نیست و اگر فردی به اسهال، استفراغ، حالت تهوع و شکم‌درد مبتلا شد و درمان‌های معمولی کمک نکرد، احتمال دارد علایم کرونا باشد که باید برای تشخیص قطعی به پزشک مراجعه کرد.»
چطور باید به فرد گرمازده کمک کرد
اگر فردی در گرمای هوا دچار سردرد، سرگیجه، بی‌اشتهایی، گرفتگی عضلات، افزایش تعداد تنفس و ضربان قلب، تشنگی بیش از حد و افزایش دمای بدن به بیش از ۳۸ درجه سانتی‌گراد شد، گرمازده شده است. در چنین شرایطی باید:
۱- او را به مکانی خنک و سایه ببرید.
۲- او را در وضع طاق‌باز بخوابانید و پاهایش را به آرامی دراز کنید.
۳- به فرد مقدار زیادی آب بنوشانید. نوشیدنی‌های ورزشی نیز می‌تواند به جای آب استفاده شود.
۴- پوست او را خنک کنید. از اسپری آب یا اسفنج خیس برای خنک‌کردن پوست فرد استفاده کنید. قرار دادن دستمالی خیس پشت گردن فرد هم مفید است. در صورت امکان پنکه و کولر را روشن کنید. تا زمانی که وضع فرد به حالت عادی بازگردد، پیش او بمانید. در مدت ۳۰ دقیقه با انجام این اقدامات باید دمای بدن فرد کاهش یابد و علایم او برطرف شود. در غیر این صورت، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
منبع:سایت تیبان
